نویسندگان

• قهرمان شیری ¹
• بهروز مهری ²
• سیّد آرمان حسینی آبباریکی ³

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا

² کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور کرمانشاه

³ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در دیدگاه پساساختارگرانه لاکان، سوژه پس از عبور از «سطح خیالی»، به «ساحت نمادین» قدم می‌گذارد و آنجاست که توهّم‌های کودکانه فرو می‌ریزد و فرد دچار فقدان می‌شود. کودک پیوسته میل دارد به عالم کودکانه سطح خیالی رجعت کند و می‌کوشد با «اُبژه‌های دیگریِ کوچک» به آن عالم یگانگی و اتّحاد تقرّب جوید. امّا از آنجا که در ساحت نمادین، زبان بر انسان مسلّط است و گریز از آن امکان‌پذیر نیست، چنین تقرّبی فقط تقرّبی نسبی و گذراست. آرای مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی درباره سیر رشد روان انسان را نیز می‌توان از گذرگاه این نظریه مورد توجّه قرار داد. از دیدگاه مولانا، روح- که از سرچشمه و مبدأ اصلی خود جدا شده است- پس ازعبور از سطح خیالی، به این جهان (ساحت نمادین) قدم گذاشته است و پس از آنکه مدّتی در این جهانْ سرگرم تعلّقات دنیوی و گرفتار «زبان» می‌شود، درمی‌یابد که از اصل خود دور شده است (مهم‌ترین وجه تشابه نظر لاکان و مولانا نیز در همین تسلّط زبان بر انسان است). درنتیجه، می‌کوشد به مبدأ نخستین خود تقرّب جوید و با اُبژه‌های دیگریِ کوچکی چون پیران و مظاهر الله، و دل و سماع عارفانه- که هرکدام نشانی از عالم مبدأ او هستند- به اصل خویش نزدیک شود. در این جستار، نگارندگان برآنند تا ابتدا سیر رشد روانی را از دیدگاه لاکان توضیح دهند، سپس این نظریات را در آرای مولانا بررسی کنند.

کلیدواژه‌ها

• رشد روانی
• زبان
• سوژه
• لاکان
• مولانا

عنوان مقاله [English]

From Lacan to Maulanā (The Psychological Growth of the Subject)

نویسندگان [English]

• Gahreman Shiri ¹
• Behroz Mehri ²
• Seyyed Arman Hosseini Abbariki ³

¹ Associate Professor, Persian Language and Literature, Bu Ali Sina University

² M. A. Persian Language and Literature, Kirmanshah Payame Noor University

³ M. A. in Persian language and literature, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

Lacan, from his post-structural standpoint, states that the ‘subject’ steps into the “symbolic level” after passing through the “fantastic level”. It is the phase when the child’s illusion is broken down and consequently the child suffers from the sensation of loss. Children consistently desire to return to the world of childhood in the fantastic level and try to keep alive its remembrance by its attribution to small objects.
Maulanā’s beliefs about the growth of the human’s soul may be discussed from Lacan’s theoretical viewpoint. Maulanā declares that when the soul is separated from its original source, by passing through the fantastic level, steps into the world of the symbolic level. Initially, it entertains itself with the worldly belongings and language, while, later, it perceives how far is from its origin. As a result, it tries to approach its origin by means of the small objects and the signs of theprimary world such as the saints, the manifestation of God, the heart and mystical dance. Therefore, by this inquiry I intend firstly to provide a brief explanation of Lacan’s psychological development and then to consider Maulanā’s point of view in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: Lacan
• Maulanā
• psychological development
• Subject
• language