نویسندگان

• سید مهدی زرقانی ¹
• الهام اخلاقی ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشجوی دکتری زبان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

استفاده از نظریه‌های زبان‌شناسی در تحلیل آثار ادبی، هم می‌تواند جنبه‌های تازه‌ای از آثار ادبی را پیش روی ما آورد، هم می‌تواند افق‌های تازه‌ای را به روی چشم زبان‌شناسان بگشاید. این مقاله با چنین رویکردی به سراغ نظریه زبانی «کنش گفتار» رفته، آن را روی یکی از مشهورترین ژانرهای ادبی (شطحیات) پیاده می‌کند.



در بخش نخست، سعی کردیم با اشاره به سیر تکوینی نظریه کنش گفتار، مبانی آن را توضیح دهیم؛ مبانی‌ای که پشتوانه نظری مقاله را تشکیل می‌دهد. سپس پیشینه استفاده از این نظریه را در تحلیل نوشتارها ذکر کرده‌ایم. آنگاه چهل مورد از شطحیات را براساسِ شرح شطحیات روزبهان بقلی شیرازی برگزیده، آن‌ها را در قالب طبقه‌بندی پنج‌گانه سرل جای داده‌ایم. این مقاله نخستین نوشتاری است که از نظریه «کنش گفتار» برای تحلیل آثار ادبی فارسی استفاده می‌کند و نشان می‌دهد که این نظریه قابلیت آن را دارد که در طبقه‌بندی و تحلیل نوشتارهای ادبی به‌کار گرفته شود

کلیدواژه‌ها

• تحلیل ادبی
• زبان‌شناسی
• شطحیات
• کنش گفتار

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Shath by ‘Speech Act Theory’

نویسندگان [English]

• Mahdi Zarghani ¹
• Elham Akhlaghi ²

¹ Associate Professor, Persian Language and Literature, Mashhad Ferdowsi University

² Ph. D. Student, Linguistic, Mashhad Ferdowsi University

چکیده [English]

The application of linguistic theories to the analysis of literary texts is fruitful to the achievement of new insights and aspects in both areas of study. Therefore, in this inquiry the ‘Speech Act Theory’ is applied to the study of a well-known Persian literary style called ‘shath’ (ecstatic expression). Firstly, it explains Speech Act Theory’s advancement and principles. Then, it provides a review of its application to the analysis of literary texts. Later, it classifies forty shaths selected from Sharh-i Shathiyyāt (Commentary of Ecstatic Sayings)by Rūzbihān Baqlī Shīrazī by means of Searl’s Pentagon Theory. To the best of my knowledge, this inquiry is the first attempt in the application of Speech Act Theory to the study of a Persian literary text.

کلیدواژه‌ها [English]

• Key words: linguistics
• Pragmatics
• Shath
• speech act theory