نویسندگان

• زرین واردی ¹
• نجمه دانائیان ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

² دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

از دیرزمان، عنصر نور در اسطوره، تاریخ و فلسفه جهان‌شناسی اقوام گوناگون حضور داشته است. بنا بر کارکردهای متنوع نور (مثل مفاهیم قدسی، عقلانی، هستی‌شناختی، هدایتگری وزیباشناسی)، این سیر تاریخی از مصر باستان و با آیین هرمس آغاز می‌شود و در اندیشه زردشت، تنوّع وگستردگی می‌یابد. دین یهود، مکتب گنوس، آیین صابئین مندایی و دین عیسای ناصری(ع) با تأثیرپذیری از یکدیگر در انتقال اندیشه اشراقی نقش داشته‌اند. اوج حضور مفاهیم نورانی با شاکله عقلانی، در دین مبین اسلام مشاهده می‌شود. با توجه به اینکه محور این نوشتار بررسی متون ادبی وعرفانی است، مشاهده می‌شود که در سه اثر: الطواسین از حلاج، عبهرالعاشقین از روزبهان بقلی و آواز پر جبرئیل از سهروردی، نور در وصف وحدانیّت خداوند و قداست وجود نبیّ اکرم، جمال الهی و انسانی، مراتب وجود و فرشته‌شناسی نقش مؤثّری ایفا می‌کند. در حقیقت، وسعت مشرب عرفان و ادب ایرانی، با تکیه بر مبانی اسلامی، کلیّتی از اندیشه خردورزان کهن را منعکس می‌کند

کلیدواژه‌ها

• حکمت اشراق
• عرفان اسلامی
• نور

عنوان مقاله [English]

The Transmutation and the Mystical and Literary Function of Illumination

نویسندگان [English]

• Zarrintaj Varedi ¹
• Najmeh Danaian ²

¹ Associate Professor, Persian Language and Literature, Shiraz University

² Ph. D. Student, Persian Language and Literature, Shiraz University

چکیده [English]

cosmology of diverse populations, is provenance of Hermes rituals in ancient Egypt enjoying various functions of divinity, intellectuality, ontology, guidance and aestheticism. Yet, its function was extensively multiplied in Zoroastrian theology. The conjoint impact of diverse religions of Judaism, Gnosticism, Christianity and ‘Sabeen Mandaee’ played a significant role in the transference of the illumination thought. However, its apogee was reached in Islam on the basis of intellect.
An analysis of the literary and mystical writings of Hallāj, Rūzbehān and Sohrewardī, indicate that illumination in these texts stand for the unity of God, the sanctity of Islam’s prophet, the Divine and Human Beauty, ontological status and angelology. The results of this inquiry suggest that the vast disposition of Sufism and Persian literature, relying on the Islamic principles, reflects a totality of ancient savants’ ideas.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Illumination
• Religion
• Islamic Mysticism
• Eshrāgh philosophy