نویسندگان

• جلیل مشیدی ¹
• ساسان زندمقدم ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

چکیده

درآثار مولانا جلال‌الدین بلخی، تمثیل‌ها و تشبیه‌تمثیل‌های بسیاری به‌کار رفته است تا مفاهیم و آموزه‌های مورد نظر خالق آن را برای مخاطب بازگو کند. در برخی موارد، مطابقت زائدالوصف ممثل‌ها بررسی‌شدنی است؛ چراکه در همه آن‌ها شیری در وضعیتی قرار گرفته که به غلط گاو پنداشته یا دیده می‌شود. این ممثل، سمبل است؛ ترکیبی پنهان و پیدا از موجودی که اجزای سازنده آن، یعنی شیر و گاو، هریک نمادی مجزا هستند. آنچه در این میان دیدنی است، استادی شگفت‌آور مولانا جلال‌الدین در خلق هنریِ نمادی جدید با این سمبل‌هاست. دین، حدیث و سنّت بر یکسان بودن حقیقت وجوه مختلف رسالت، یعنی کلمهالله، رسول‌الله، کلام‌الله و اولیاءالله، آن‌ها که به‌اصطلاح می‌توان «تئوفانی1» خواندشان، صحّه گذارده‌اند. به همین دلیل، مولانا جلال‌الدین برای خلق نمادی که بتواند تئوفانی را سمبلیزه کند، از ترکیب نماد الوهیت (شیر) با نماد دنیاوی بودن (گاو) بهره می‌برد. او برای تمثیل کردن این‌ها نماد «شیر در میان نقش گاو» را به‌منزله ممثل برمی‌گزیند. این نماد در دیوان شمس هم دیده می‌شود؛ اما بیشترین کاربرد آن در مثنوی است. جالب توجه اینکه نحوه تکرار این نماد، ساختار معنایی کشف‌شده در مثنوی را تصدیق می‌کند و این ساختار نیز نحوه به‌کارگیری این نماد را در مثنوی توضیح می‌دهد. از این رو، اهمیت، جایگاه و تشخّص آن در ذهن و زبان مولانا جلال‌الدین آشکار می‌شود

کلیدواژه‌ها

• تئوفانی
• سمبل
• شیر
• گاو
• مولانا جلال‌الدین بلخی

عنوان مقاله [English]

Like a Lion in the Image of a Cow ((A Study on Theophanies in Mevlana’s Works

نویسندگان [English]

• Jalil Moshayedi ¹
• Sassan Zand Moqaddam ²

¹ Associate Professor, Persian Language and Literature, Arak University

² Ph. D. Student, Persian Language and Literature, Arak University

چکیده [English]

In his writings, Mevlānā’s utilizes numerous allegories and similes to the allegories to convey his thoughts and teachings. In some cases, the allegories highly resemble each other. For example, depicting a lion, in all cases, it is described in circumstances that would mistakenly render it as a cow. This allegory is a symbol, an implicit and explicit synthesis of a being whose constituent elements, the lion and the cow, each represent an independent symbol. It demonstrates Mevlānā’s adeptness at creating an original symbol, for the intended synthesis, out of these elements. The religion of Islam and the Prophet’s tradition asserted that the realities of diverse aspects of Messengership, namely, the Word of God, the Messenger of God and the God’s saint, which can be called theophanies, are identical. Therefore, in order to create a symbol that symbolizes a theophany, Mevlānā combines the symbol of the Divine, the lion, with the symbol of the world, the cow. Thus, to symbolize both aspects, he uses the symbol of the lion in the image of a cow. Although this symbol is utilized in Divān-e-Shams, its highest application is in Mathnawī. The repetition of this symbol is corroborative of its herein identified conceptual structure which describes the mode of applying this symbol throughout Mathnawī. Thus, it unveils its significance, function and embodiment in Mevlānā’s thought and language.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Mevlana
• theophany
• Symbol
• Lion
• Cow