نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علی صفایی سنگری ¹
• مجتبی هوشیار محبوب ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

² دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

با اینکه معمولاً توجه به مسائل محیط زیستی و حیوانات، از دغدغه‌های متأخر بشری به حساب می‌آید، باید دانست مسئلۀ «حیوان» و شأن وجودی آن، از مباحث درازدامن در حکمت و تصوف اسلامی است. ابن‌عربی در شرح آیاتی از سورۀ «صافات» مبنی‌بر رؤیای ابراهیم نبی و ذبح پسرش، این پرسش را پیش می‌کشد که حیوانِ قربانی چه مقامِ بلندمرتبه‌ای دارد که می‌تواند جایگزین پسرِ پیغمبر باشد. شیخ‌اکبر بررسی این سؤال را منوط‌به مبحث حضرت خیال می‌داند، چرا که معتقد است این رویدادها در عالم خیال واقع شده است و ابراهیم پیغمبر نتوانسته این رؤیای مهم را تعبیر کند. درست است که گرانیگاه مبحث شیخ، در فص اسحاقی از فصوص، رقم می‌خورد، اما رد رویکردِ متفاوت شیخ نسبت‌به مسئلۀ حیوان را در آثار دیگر او نیز می‌توان سراغ گرفت. ابن‌عربی به شأن وجودی جانوران توجهی ویژه داشته است. نگاهِ دیگرگونِ او به حیوان نه تنها نسبت‌به بسیاری از هم‌نفسانِ و همتایان روزگارش، بلکه نسبت‌به حیات معاصرِ بشری نیز، نگاهی قابل تأمل است. روایت‌هایی در این جستار مورد توجه قرار گرفته که ابن‌عربی در آن اندیشه‌های متفاوتی نسبت‌به مقام حیوانی اظهار داشته است، به نحوی که در موقعیت‌های مختلف، حیواناتی نظیر شتر، گربه و گورخر را در جایگاهی رفیع‌تر از انسان‌ها و گاه بعضی از عرفا عنوان می‌کند. از نظر ابن‌عربی حیوان نزد خداوند دارای جایگاه ویژه‌ای است. به‌زعم او، جانوران، به هر دو نوع ادراک ظاهری و باطنی مجهز هستند و برخلاف آدمی، معرفتِ حیوانات نسبت‌به خداوند، معرفتی فطری است.

کلیدواژه‌ها

• ابن‌عربی
• حیوان
• خیال
• شأنیتِ وجودی

موضوعات

• ادبیات عرفانی

عنوان مقاله [English]

Investigating the existential dignity of Animal in Ibn Arabi's opinions and thoughts

نویسندگان [English]

• Ali Safayi Sangari ¹
• Mohtaba Houshyar Mahboub ²

¹ Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, University of Gilan, Gilan, Iran

² PhD student of Mystical Literature, Faculty of Humanities, University of Gilan, Gilan, Iran

چکیده [English]

While attention to environmental issues and animals is usually considered a recent human concerns, the issue of "animal" and its existential dignity has long been a topic of discussion in Islamic wisdom and Sufism. In his interpretation of verses from Surah “Safat” regarding Prophet Ibrahim’s dream and the sacrifice of his son, Ibn Arabi raises the question: what high status does the sacrificial animal possess that it could replace the prophet’s son? Sheikh Akbar believes that investigating this question requires understanding the world of Khayal, as he posits that these events occurred in Khayal and that Ibrahim was unable to interpret the dream’s significance. It is Although the primary focus of Sheikh's discussion is within Ishaq's chapter, evidence of his unique approach to the animal question can also be found in his other works. Ibn Arabi gave particular consideration to the existential dignity of animals, and his distinctive view remains thought-provoking, not only in comparison to his contemporaries but also in relation to contemporary human life.  This essay notes narratives in which Ibn Arabi expressed diverse thoughts on the status of animals, suggesting that, in certain instances, animals such as camels, cats and zebras hold a higher position than humans and even some Sufis. According to Ibn Arabi, animals have a special place with God. He believed that animals possess both outward and inward perception and that, unlike humans, their knowledge of God is innate.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ibn Arabi
• Animal
• KHAYAL
• Existential dignity