نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه جامع علوم انتظامی امین، تهران، ایران
چکیده
رسالة «وصال احمدی» یا «اواخر حیات مجدّدِ ألْفِ ثانی» درحقیقت تکملة تذکره‌‌ای موسوم به «زبدة‌المقامات» یا «برکات احمدیة باقیه» است که در بابِ زندگی، آثار، احوال و ملفوظات شیخ احمد سرهندی، ملقّب به امام ربّانی و مجدّد ألْفِ ثانی و برخی از خلفا و فرزندان او نگاشته شده است. نویسندة این رساله بدرُالدّین سِرهندی، صوفی و سیره‌نویس مشهور طریقت نقشبندیه در قرن یازدهم هجری است. بدرُالدّین، این رسالة کوتاه و مختصر را در تکمیل و اتمامِ کتاب «زبدة‌المقامات» اثر خواجه محمّدهاشم کِشْمی تحریر کرد که به‌ناچار از به‌پایان‌رساندنِ این کتاب و نَقلِ وقایع و حوادث روزهای پایانی حیاتِ شیخ احمد، بازمانده بود. رسالة «وصال احمدی» حاوی اطّلاعاتی موثّق، بی‌بدیل و گران‌مایه از آخرین روزهای حیات شیخ احمد سرهندی است که دست‌اوّل و بی‌‌واسطه نقل می‌شود و برای شناختِ دقیق‌تر احوال و عقاید او ضروری است. این رساله علی‌رغم شهرتش نزد مجدّدیان و اهمیّتش در تحقیقات، کم‌یاب و مکتوم و مغفول مانده است. در این پژوهش تلاش شده تا علاوه‌بر تصحیح نسخه و افزودن تعلیقات و توضیحات سبک‌شناسانه، به معرّفی، تحلیل و تبیین جایگاه آن و مؤلّفش در طریقت نقشبندیة مجددیّه پرداخته شود. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Correcting and stylistic researching of the mystical treatise "Wesal Ahmadi" or "Awakher Hayat Mujaddid Alf Sani"
نویسندگان [English]
- Meisam Ahmadi
- Yousof Karami Cheme
Assistant Professor, Department of Language and Literature, Amin Police University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The treatise "Wesal Ahmadi" or "Awakher Hayat Mujaddid Alf Sani" is actually a supplement to a treatise called "Zubdat al-Maqamat" or "Barakat al-Ahmadiyya Baqiyeh", which is about the life, works, spirits, and facts of Sheikh Ahmad Sirhindi, nicknamed Imam Rabbani and Mujaddid Alf Sani and some of his caliphs and descendants were written. The author of this treatise is Badr al-Din Sirhindi, a famous Sufi and biographer of the Naqshbandi sect in the 11th century. Badr al-Din wrote this short and concise treatise following the completion of the book "Zubdat al-Maqamat" by Khwaja Muhammad Hashim Keshmi who did not succeed in finishing this book and convey the events and incidents of the last days of Sheikh Ahmad's life. The treatise "Wesal Ahmadi" contains reliable, irreplaceable, and valuable information from the last days the life of Sheikh Ahmad Sirhindi, which is narrated directly and immediately and is necessary for a more detailed understanding of his life, his spirits, and his faith. Despite its fame within the Naqshbandi sect and its importance for research, this treatise has remained rare, hidden, and neglected. In this article, in addition to correcting, suspending, and updating the version and adding textual explanations, an attempt has been made to introduce, analyze, and explain its place and author in the Naqshbandiyeh tradition of the Mujaddidiyeh. The research method in this article is descriptive and analytical, and library sources have been used.
کلیدواژه‌ها [English]
- Zubdat al-Maqamat
- Naqshbandiyeh
- Sheikh Ahmad Sirhindi
- Mujaddid Alf Sani
- Wesal Ahmadi
قرآن کریم.
ابن أبی الدنیا، حافظ. (۱۴۱۱هـ.ق). المرض و الکفّارات. تحقیق عبدالوکیل الندوی. الطبعة الاولی. هند: دارالسلفیّه.
ابن رجب، عبدالرحمان بن شهاب‌الدین. (۱۴۲۹هـ.ق). جامع العلوم و الحکم فی شرح خمسین حدیثاً من جوامع الکلم. تحقیق ماهر یاسین الفحل. الطبعة الأولی. دمشق: دار ابن‌کثیر.
ابن ماجه، ابی‌عبداللّه محمّد. (۱۴۲۰هـ.ق). سنن ابن ماجه. محمّدبن صالح الراجحی. اردن: بیت الافکار الدُّوَلیه.
ابی‌داود، سلیمان بن اشعث سجستانی. (1988م.). سنن ابی داود، تحقیق ناصرالدین آلبانی. ریاض: مکتبة المعارف.
أحسائی، ابن أبی جمهور. (۱۴۰۵ هـ.ق). عوالی اللئالی العزیز فی الأحادیث الدینیة. الطبعة المحقّقة الاولی. قم: مطبعة سیّدالشّهدا.
الگار، حامد. (1398). نقشبندیه. ترجمة داود وفایی. تهران: انتشارات مولی.
بخاری، محمّد بن اسماعیل. (۱۴۳۶هـ.ق). صحیح البخاری. تحقیق رائد بن صَبْری إبن أبی علفه. الطبعة الثانیه. الریاض: دارالحضارة للنشر و التوزیع.
بهاءولد، محمّدبن حسین. (۱۳۸۲). معارف (مجموعه مواعظ و سخنان). به‌اهتمام بدیع‌الزمان فروزانفر. چ سوم. تهران: انتشارات طهوری.
ترمذی، محمّد بن عیسی. (۱۴۳۶هـ.ق). سنن الترمذی. رائد بن صَبْری إبن أبی علفه. الطبعة الثانیه. ریاض: دارالحضارة للنشر و التوزیع.
جیلانی، عبدالقادر. (۱۹۸۹م). دیوان عبدالقادر الجیلانی. دراسة و تحقیق دکتر یوسف زیدان. بیروت: دارالجیل.
حاج‌سیّدجوادی، کمال (مصحّح). (1376). ثمرات القُدس من شجرات الاُنس. تألیف میرزا لعل‌بیگ لعل بدخشی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
حسنی، عبدالحیّ بن فخرالدین. (۱۴۲۰هـ.ق). نُزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر (الإعلام بمَنْ فی التاریخ الهند مِن الأعلام). الطبعة الاولی. بیروت: دار ابن‌حزم.
حقّی البروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار‌‌احیاء‌التراث العربی.
حسینی، مریم (1401). خواجة خواجگان عبدالخالق غجدوانی. با همکاری محمود علیزاده. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن.
دارقطنی، علی بن عمر. (۱۴۳۲هـ.ق). سنن الدّارقُطنی. الطبعة الاولی. بیروت: دار ابن حزم.
سرهندی، شیخ احمد. (1383). مکتوبات امام ربّانی (شیخ احمد سرهندی یا مجدّد ألْف ثانی). به‌کوشش حسن زارعی و ایوب گنجی. چاپ اول. زاهدان: نشر صدّیقی.
سرهندی، بدرُالدّین. (۱۹۷۱م). حضرات القدس. مقدمه و تحقیق مولانا محبوب الهی. لاهور: محکمة اوقاف پنجاب.
سلطان‌ولد. (۱۳۷۷). معارف. به‌کوشش نجیب مایل هروی. چ دوم. تهران: انتشارات مولی.
سیوطی، جلال‌الدین. (۱۴۲۵هـ.ق). جامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر. الطبعة الثانیه. بیروت: دارالکتب العلمیّه.
سیوطی، جلال‌الدین. (۱۹۸۵م). شرح الصدور بشرح حال الموتی و القبور. جدّه: دارالمدنی.
شمس، محمّد‌جواد؛ مظهر، محمّدسلیم. (۱۳81). «بدرُالدّین سرهندی». در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی. ج. 11: صص 549 و 550.
صفا، ذبیح اللّه. (۱۳۷۸). تاریخ ادبیات در ایران. چ پنجم. تهران: انتشارات فردوس.
غزّالی، امام محمّد. (۱۴۳۱هـ.ق). احیاء علوم الدین. تحقیق و تخریج علی محمّد مصطفی و سعید المحاسنی. الطبعة الاولی. دمشق: دارالمنهل ناشرون و دارالفیحاء.
فضل اللّه، حاجی‌محمّد. (۱۲۳۳هـ.ق) عمدة المقامات. به اهتمام محمّدهاشم مجدّدی. حیدرآباد. چاپ سنگی.
القاری، ملا‌علی بن سلطان. (۱۴۲۵هـ.ق). شمُّ العوارِضِ فی ذمّ الرَّوافض. تحقیق مجید خلف. الطبعة الاولی. قاهره: مرکز الفرقان للدّراسات الاسلامیّه.
القضاعی، أبی‌عبداللّه محمدبن سلامة. (۱۴۰۵هـ.ق). مسند الشهاب. حقّقه و خرّج احادیثه حمدی عبدالمجید السّلفی. الطبعة الاولی. بیروت: دارالرسالة.
کشمی، خواجه محمّدهاشم. (۱۹۷۷م). زبدة المقامات (برکات احمدیه). استانبول: کتابخانة حقیقت.
مجدّدی، محمّداقبال (مصحّح). (۲۰۰۴م). مقامات معصومی. تألیف میر‌صفر احمد معصومی. لاهور ـ کراچی پاکستان: ضیاءالقرآن.
مسلم نیشابوری. (۱۴۳۶هـ.ق). صحیح مسلم. تحقیق رائد بن صَبْری إبن أبی علفه. الطبعة الثانیه. الریاض: دارالحضارة للنشر و التوزیع.
المقبلی الربیعی، صالح. (۱۴۲۸هـ.ق). الأبحاث المسدد فی فنون متعدد. الطبعة الاولی. صنعاء: مکتبة الجیل الجدید.
المناوی، علّامه عبدالروؤف. (۱۳۹۱هـ.ق). فیض القدیر (شرح الجامع الصغیر). الطبعة الثانیه. بیروت: دارالمعرفة.
منزوی، احمد. (۱۳۷۰). فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان. اسلام آباد: انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
میدانی، احمدبن محمد نیشابوری. (۱۳۹۳هـ.ق). مجمع الامثال. حقّقه، و ضبط غرائبه و علّق حواشیه محمد محیی‌الدین عبدالحمید. بی‌جا: مطبعة السنّة المحمدیّه.
نجم رازی. (۱۳۶۶). مرصاد العباد. به‌اهتمام محمدامین ریاحی. چ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نسائی، احمد بن شعیب. (۱۴۱۷هـ.ق). سنن النّسائی. حکم علی احادیثه و علّق علیه محمّد ناصرالدین آلالبانی. الطبعة الاولی. ریاض: مکتبة المعارف للنشر و التوزیع.
یافعی، عبداللّه بن اسعد. (۱۴۱۷هـ.ق). الترغیب و الترهیب. تحقیق محمد فارس. الطبعة الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیّه.
Holy Quran.
Ibn Abi al-Dunya, Hafez (1411 AH). Sickness and expiations. Verified by Abd al-Wakil al-Nadwi. First edition. Hind: Dar al-Salafiyya.
Ibn Rajab, Abdul Rahman bin Shihab al-Din (1429 AH). Jami’ al-Ulum wa al-Hikam in explaining fifty hadiths from the collections of speech. Investigated by Dr. Maher Yassin al-Fahal. First edition. Damascus: Dar Ibn Kathir.
Ibn Majah, Abu Abdullah Muhammad (1420 AH). Sunan Ibn Majah. Muhammad bin Saleh al- Rajehi. Jordan: House of International Ideas.
Abi Dawood, Suleiman bin Ashath Sajistani (1988 AD). Sunan Abi Dawood, verified by Nasir al-Din al-Albani. Riyadh: Almaarif Library.
al-Ahsa’i, Ibn Abi Jamhour (1405 AH). Awali al-Laali al-Aziziyah in Religious Hadiths. First revised edition. Qom: Sayyid al-Shohada Press.
Algar, Hamed. (2018). Naqshbandiyya. Translated by Davoud Vafai. First Edition. Tehran: Mola Publications.
Bukhari, Muhammad bin Isma'il (1436 AH). Sahih al-Bukhari. Verified by Raed bin Sabri bin Abi Alafah. Second edition. Riyadh: Dar al-hadarah for Publishing and Distribution.
Baha’walad, Muhammad bin Hossein (1382). Ma'aref (a collection of sermons and speeches). In the interest of Badi-al-Zaman Foruzanfar. Third edition.Tehran: Tahori Publications.
Tirmidhi, Muhammad bin Isa (1436 AH). Sunan al-Tirmidhi. Raed bin Sabri bin Abi Alafa. Second edition. Riyadh: Dar al-Hadarah for Publishing and Distribution.
Gilani, Abdul Qadir (1989 AD). Diwan Abdul Qadir al-Jilani. Study and investigation by Dr. Youssef Zaidan. Beirut: Dar al-Jeel.
Haj Seyedjavadi, Kamal (editor). (1376). Thamarat al-qods of Shajarat al-ons. Written by Mirza Lalbeig Lal Badakhshi. Tehran: Humanities Research Institute.
Hasani, Abdul Hayy bin Fakhr al-Din (1420 AH). Nuzhat al-Khawatir wa Bahjat al-Masama’ wa al-Nawazir (Information of notable figures in the history of India). First edition. Beirut: Dar Ibn Hazm.
Haqqi al-Borusavi, Isma'il (nd.). Rouh al-bayan. Beirut: House of Arab Heritage Revival.
Hosseini, Maryam (1401). Khwaje Khwajegan Abdul Khaliq Ghojdwani. With the cooperation of Mahmoud Alizadeh. Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Publications in collaboration with Sokhan Publication.
Darqutni, Ali bin Omar (1432 AH). Sunan ad-Daraqutni. First edition. Beirut: Dar Ibn Hazm.
Sirhindi, Sheikh Ahmad (2013). Maktubat of Imam Rabbani (Sheikh Ahmad Sirhindi or Mujaddid Alf Sani). With the efforts of Hassan Zarei and Ayoub Ganji. First Edition. Zahedan: Seddiqi Publishing.
Sirhindi, Badruddin (1971). Hazarat al-Quds. Research of Maulana Mahboob Elahi. Lahore: Punjab Endowment Court.
Sultan’walad (1377). Ma'arif. By the efforts of Najib Mayel Heravi. second edition. Tehran: Molly Publications.
Suyuti, Jalaluddin (1425 AH). Jami’ al-Saghir in the hadiths of al-Bashir al-Nazir. Second edition. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah
Suyuti, Jalaluddin (1985 AD). Evolvement of the breasts by explaining the condition of the dead and the graves. Jeddah: Dar al-Madani.
- Shams, Muhammad Javad and Mazhar, Muhammad Salim. (1381). "Badruddin Sarhandi". In the great Islamic encyclopedia. Tehran: The Center of the Great Islamic Encyclopaedia. Volume 11, pp. 549 and 550.
Safa, Zabihollah (1378). History of Iranian literature. Fifth Edition. Tehran: Ferdows Publishing.
Ghazali, Imam Muhammad (1431 AH). Revival of religious sciences. Verified and produced by Ali Muhammad Mustafa and Saeed al-Mahaseni. First edition. Damascus: Dar al-Manhal Publishers and Dar al-Faiha.
Fazlullah, Haji Muhammad (1233 A.H.), Omdat al-Maqamat. By the efforts of Muhammad Hashem Mujaddedi. Hyderabad. Lithography.
al-Qari, Mulla Ali bin Sultan (1425 AH). Smell the symptoms in criticizing the Shiites. Edited by Majid Khalaf. First edition. Cairo: al-Furqan Center for Islamic Studies.
al-Qodhae’i, Abu Abdullah Muhammad bin Salamah (1405 AH). Musnad al-Shehab. It was verified and its hadiths were narrated by Hamdi Abd al-Majid al-Salafi. First edition. Beirut: Dar al-Risala.
Keshmi, Khawaja Muhammad Hashem (1977 AD). Zobdat al-Maqamat (Barakat Ahmadiyya). Istanbul: Kitabkhana Haqiqat.
Mujaddedi, Muhammad Iqbal (edited). (2004 AD). Maqamat Masoumi. Written by Mir Safar Ahmad Masoumi. Lahore-Karachi, Pakistan: Zia al-Qur'an..
Muslim Neyshapuri (1436 AH). Sahih Muslim. Verified by Raed bin Sabri bin Abi Alafah. Second edition. Riyadh: Dar al-Hadara for Publishing and Distribution.
al-Muqbeli al-Rabyie, Saleh (1428 AH). Strong discussions in multiple arts. First edition. Sana'a: New Generation Library.
Manawi, Allama Abdul Raouf (1391 AH). Fayd al-Qadir (Explanation of al-Jami’ al-Saghir). Second edition. Beirut: Dar al-Maarifa.
Monzavi, Ahmad (1370). Common catalog of Persian manuscripts of Pakistan. First Edition. Islamabad: Publications of Persian Research Center of Iran and Pakistan.
Meydani, Ahmad ibn Muhammad Neyshaburi (1393 AH). Collection of proverbs (Majma al-Amthal). Muhammad Muhyi al-Din Abd al-Hamid verified it, controlled its oddities, and annotated its annotations. (without place): Sunnah Muhammadiyah Press.
Najm Razi (1366). Mersad al-Ebad. By effort of Muhammad Amin Riahi. Third edition. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Nesa’i, Ahmad bin Shuaib (1417 AH). Sunan al-Nesa’i. His hadiths were judged and commented on by Muhammad Naser al-Din al-Albani. First edition. Riyadh: al-Ma’arif Library for Publishing and Distribution.
Yafe'ei, Abdullah bin Asa'ad (1417 AH). Persuasion and intimidation. Verified by Muhammad Fares. First edition. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
)