ادبیات عرفانی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

کارکنان اجرایی نشریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای ثبت نام در سامانه

راهنمای ارسال مقاله

راهنمای نگارش مقاله

راهنمای ثبت نام در Publons

فرآیند داوری

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1402

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1401

داوران نشریه ادبیات عرفانی درسال 1400

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1399

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1398

تحلیل روابط بینامتنی ملفوظات شبه‌قاره و مجالس‌ (مطالعۀ موردی مجالس سبعه و فوایدالفؤاد)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران

3 دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در قرن هفتم و هشتم هجری قمری آثـار فراوانـی در شبه‌قاره (هند و پاکستان با نام «ملفوظات» در حوزۀ ادبیات عرفانی نگاشته شد. وجود برخی اشتراکات میان این متون و مجالس، این سؤال را به ذهن متبادر می­کند که آیا ملفوظات به تقلید یا تحت­ تأثیر مجالس نگارش یافته ­اند یا آثاری متفاوت هستند؟ مجالس سبعه (629-621 یا 642-637.ق) اثر مولوی و فوایدالفؤاد (722-703.ق) اثر خواجه نظام­الدین اولیا نمونه­های شناخته‌شده­ای از مجالس و ملفوظات هستند که در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی آن­ها و ویژگی­ های مشابه و متمایز هریک می­پردازیم. این مقایسه با توجه به نظریۀ بینامتنیّت انجام می­شود. فوایدالفؤاد از منظر پیرامتنیّت تنها در نحوۀ تقسیم‌بندی نشست­ها و نداشتن عناوین داخلی، با مجالس سبعه مشترک است. از لحاظ سرمتنیّت، تعلّق دو اثر به گونۀ ادبی خاص باعث وجود برخی ویژگی ­های ساختاری و محتوایی مشترک در دو متن گردیده است. از حیث ارتباط بیش­متنی با توجه به وجود اسناد تاریخی، برگرفتگی غیر­مستقیم فوایدالفؤاد از مجالس سبعه، محتمل است و گشتارهای کمّی، انگیزه­ای وکیفی در فوایدالفؤاد مشاهده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می ­دهد که تأثیرپذیری فوایدالفؤاد از مجالس سبعه، جنبۀ تقلیدی ندارد و با توجه به مشابهت­ ها، این اثر و احتمالاً سایر ملفوظات، برداشتی آزاد و غیرمستقیم از مجالس سبعه و سایر مجالس هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Intertextual Relationships between the Subcontinent Malfuzats and Majalis: The Case Study of Majalis-e Sab’e and Favaed Al-Fuad

نویسندگان [English]

  • Zohre Mahdavi 1
  • Mohammad Taghavi 2
  • Mansur Motamedi 3

1 PhD student of Persian Language and Literature Department, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

2 Associate Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

3 Associate Professor of Religions and Mysticism Department, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

During the 7th and 8th centuries AH, numerous works were written in the subcontinent, including India and Pakistan, known as “Malfuzat” in the field of mystical literature.The presence of certain commonalities between these texts and Majalis raises the question whether Malfuzats were written under the influence of or in imitation of Majalis, or they represent distinct literary works. Majalis-e Sab’e (621-629 or 637-642 AH) by Mowlavi and Favaed Al-Fuad (703-722 AH) by Sheikh Nezam Al-Din Awlia are well-known examples of Majalis and Malfuzats that are studied in this research, using a descriptive-analytical method, to examine their respective characteristics, both shared and distinct. This comparison is conducted within the framework of intertextuality theory. In terms of paratextuality, Favaed Al-Fuad and Majalis-e Sab’e share commonalities in the way they structure their gatherings and their lack of internal titles. In terms of architextuality, the affiliation of both works to a specific literary genre has led to the presence of certain structural and content-related features common to both texts. In terms of hypertextual relationship, considering the existence of historical documents, there is a possibility of the indirect derivation of Favaed Al-Fuad from Majalis-e Sab’e. Also quantitative, motivational, and qualitative transformations have been observed in Favaed Al-Fuad. The results of this research show that the influence of Favaed Al-Fuad by Majalis-e Sab’e is not imitative, and with regard to similarities, this work and possibly other Malfuzats represent an independent and indirect adaptation of Majalis-e Sab’e and other Majalis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Majalis-e Sab’e
  • Favaed Al-Fuad
  • Transtexuality
  • Mystical literature
  • Genett
مراجع
قرآن مجید
آریا، غلامعلی. (1383). طریقۀ چشتیه در هند و پاکستان و خدمات این طریقه به فرهنگ اسلامی و ایرانی. قم: زوار.
آلن، گراهام. (1385). بینامتنیت. ترجمۀ پیام دانشجو. تهران: مرکز.
احمد، عزیز. (1367). تاریخ تفکر اسلامی در هند. ترجمه نقی لطفی، محمدجعفر یاحقی. تهران: کیهان.
درپر، مریم. (1392). سبک­شناسی انتقادی. تهران: علم.
دهلوی، حسن. (1385). فوایدالفؤاد. تصحیح توفیق سبحانی. تهران: زوار.
رستگار فسایی، منصور. (1380). انواع نثر فارسی. چاپ اول، تهران: سمت.
رضوی، اطهر عباس. (1380). تاریخ تصوف در هند. جلد اول، ترجمۀ منصور معتمدی. تهران: نشر دانشگاهی.
ریاضی، حشمت‌الله. (1390). شکوفه‌های عرفان در بوستان هندوستان، سیر عرفان و تصوف اسلامی در هند. تهران: نشر قم.
زرین ­کوب، عبدالحسین. (1362). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.
سبحانی، توفیق. (1372الف). مصحح کتاب مجالس سبعه. تهران: کیهان.
سبحانی، توفیق. (1385ب). مصحح کتاب فوایدالفؤاد. تهران: زوار.
سرّاج، ابونصر. (1380). اللمع فی التصوف. تصحیح رونالد نیکلسون. ترجمۀ قدرت‌الله خیاطیان. تهران: فیض.
شمیسا، سیروس. (1370). بیان. تهران: مجید.
شورل، ایو. (1386). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ طهمورث ساجدی. تهران: امیرکبیر.
صافی، قاسم. (1387). بهار ادب. تهران: دانشگاه تهران.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
قلندر، حمید. (1920م). خیرالمجالس. تصحیح و مقدمه: خلیق احمد نظامی. علیگره: مسلم یونیورسیتی.
کهدویی. محمدکاظم. (1393). عرفان و تصوف و نفوذ آن در هند و بنگلادش. قم: مجمع ذخایر اسلامی.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1398). مجالس سبعه. تهران: مولی.
اشرف ­خان، علیم. (2002-2001). «فوایدالفؤاد تعلیمات حضرت نظام­الدین اولیا». تحقیقات فارسی. شماره 1. صص148-132.
غلامرضایی، محمد. (1387). «مجلس­گویی و شیوه­های آن بر اساس مجالس سبعۀ مولوی». پژوهش­نامۀ علوم انسانی. دانشگاه شهید بهشتی. شمارۀ 57. صص 278-257.
گنج­ کریمی، الهام؛ کهدویی، محمدکاظم. (1386). «شیوه­های سخنوری در مجالس صوفیه». نامۀ پارسی. پیاپی (44 و 45).صص105-81
موحد، محمدعلی. (1388). «در باب کتاب فیه­مافیه». نگاه نو. شمارۀ 83. صص113-110.
میرباقری فرد، علی­اصغر. (1391). «عرفان عملی و نظری یا سنّت اول و دوم عرفانی؟». پژوهش­های ادب عرفانی (گوهر گویا). شماره دوم. پیاپی(22). صص88-65.
وفایی، عباسعلی؛ اسپرهم، داوود؛ طباطبایی، سیدذبیح‌الله. (1393). «سیر تطوّر مجلس­گویی صوفیانه به عنوان نوعی ادب تعلیمی». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی. شماره 23. صص 74-39.
ابن‌علی، آمنه. (1389). «بررسی اندیشه­های مولوی در مجالس سبعه». پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی.
اسماعیلی، محمد. (1394). « نقش آموزۀ زهد در سلوک نظام­الدین اولیا و تأثیر آن بر نظام فکری چشتیان». پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی.
سلیمانی، مرتضی. (1387). «مجلس‌گویی و مجالس‌نویسی در ادب پارسی با تأکید بر مجالس سبعه، مجالس پنج‌گانه، معارف بهاء ولد و فیه مافیه». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم.
غلامی، فاطمه.(1391). «بررسی ساختار و شیوه‌های مجلس‌گویی و سیر تحول آن با تکیه بر متون برجستة ادبی عرفانی تا ابتدای قرن دهم». رسالۀ دکتری، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
وحدتی، محمدرضا. (1393). «مجلس­گویی فارسی در شبه‌قاره و تأثیرهای تربیتی آن بر اساس فوایدالفؤاد». پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان­های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی.
 
Gérard, Genette. (1997). Palimpsests: literature in the second degree. Channa Newman and Claude Doubinsky (trans), University of Nebraska Press, Lincoln NE and London.
 
 Quran.
Ariya, Gholamali. (1946).  The Cheshtieh method in India and   
Pakistan. Qom: Zawar Press.
Allen, Graham. (2000). Intertextuality. Translated by Payam Yazdanju. Tehran: Markaz Publications.
Ahmad, Aziz. (1988). An Intellectual History of Islam in India. Translated by Mohammad-Jafar Yahaghi, Naghi Lotfi. Tehran: Kayhan.
Dorpar, Maryam. (2013). Critical stylistics. Tehran: Elm Press.
Dehlavi. Hassan. (2006). Fawaid ul Fuad. Edited by Tawfiq Sobhani. Tehran: Zawar Press.
Rastegar Fasai, Mansoor. (2001). Persian Prose Types. Tehran: SAMT Publications.
Rizvi, Saiyid Athar Abbas. (2001). A history of Sufism in India. Vol. 1. translated by Mansoor Motamedi, Tehran: Nashr e Daneshgahi.
Riazi, Heshmat-Allah. (2011). The Blossoms of Mysticism in The Garden of India, The History of Mysticism and Islamic Sufism in India. Tehran: Ghalam press.
 Zarrinkoob, Abdolhossein. (1983). Arzesh e Miras e Sufiye. Tehran: Amir Kabir Publishers.
Maulana Jalaluddin Rumi. (1993). Majalis e Sab'a, Edited by Towfiq Sobhani, Tehran: Kayhan.
Sarraj, Abu Nasr. (2001).  al-Luma Fi al-Tasawwuf. Edited by Reynold Alleyne Nicholson. Translated by Ghodratollah Khayatian. Tehran: Feyz publications.
Sirus Shamisa. (1993). Bayan. Tehran: Ferdous.
 Chevrel, Yves. (2007). Comparative Literature. Translated by
Tahmoures Sajedi. Tehran: Amir Kabir.
Safi, Ghasem. (2008). Bahar e Adab. Tehran: Tehran university press. 
Fotouhi Rudmajani, Mahmoud. (2007). Image Rhetoric. Tehran: Sokhan.
Qalandar, Hamid. (1920). Khair-ul-Majalis. Edited by Khaliq Ahmad Nizami. Aligarh: Muslim University.
Kahduee, Mohamad Kazem. (2014). Mysticism and Sufism and its Influence in India and Bangladesh. Qom: Majma Zakhair Islami.
Maulavi, Jalaluddin Mohammad. (2019). Majalis e Sab'a. Tehran: mola pub.
Aleem, Ashraf Khan. (2001-2002). Fawaid-ul-Fowad and the teachings of Hazrat Nizamuddin Awliya. Persian Research. Delhi. 132-148.
Gholamreza`I, Mohammad. (2008). Preaching and its Methods Based on Mowlavi`s Majalis-e Sab`I (seven Meetings). Human Sciences. Shahid Beheshti University. No. 57. 137-158.
Karimi, EG. Kahduee, Mohamad Kazem. (2007). Shivehay e sokhanvari dar majalis sufye. Name ye parsi. 44-45. 81-105.
Movahed, Mohammad Ali. (2009). About Fihi Ma Fihi. Negah e No. No. 83. 110-113. 
Mirbagherifard, Ali Asghar. (2012). Practical and Intellectual Mysticism or First and Second Mystical Traditions (Contemplation on the foundations of Islamic Sufism and Mysticism). Research on Mystical Literature. 6. 2 - 2. 65-88.
Vafaei, AA, Esperhem, D, Tabatabaei, SZ. (2014). The evolution process of Majalis Goyie as a kind of didactic literature from the beginning to the end of Safavi dynasty. Didactic Literature Review. 23. 39-74.
 Ebneali Jamkarani, Ameneh. (2010). Inspecting Molavi`s Thoughts in Majales e Sab`e. Master's thesis. Faculty of Literature. Shahid Beheshti University.
Esmaeili, Mohammad. (2015). The Role of Piety Doctrine in the Nizamuddin Ulia`s Conduct and its Impact on Cheshtieh Intellectual System. Master's thesis. Faculty of literature and human sciences, Kharazmi university.
Soleimani, Morteza. (2008). Sermon-giving and Sermon-writing in Persian lit. Master's Thesis. Faculty of Humanities and Art College. Qom University.
Vahdati, Mohammad Reza. (2014). Persian Sermon Giving in the Indian Subcontinent and Its Influences Based on Favaed Al-Fuad. Master's Thesis. Faculty of Persian Literature and Foreign Languages. Allameh Tabataba’i University.
Gholami, Fatemeh. (2012). Investigating the Structure and Methods of Persian Sermon and its Evolution by Relying on The Prominent Mystical Literary Texts Until the Beginning of the 10th Century. Ph.D. Thesis. Faculty of literature and human sciences. Shiraz University.
ادبیات عرفانی
دوره 15، شماره 33
تابستان 1402
مرداد 1402
صفحه 69-99
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار