ادبیات عرفانی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

کارکنان اجرایی نشریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای ثبت نام در سامانه

راهنمای ارسال مقاله

راهنمای نگارش مقاله

راهنمای ثبت نام در Publons

فرآیند داوری

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1402

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1401

داوران نشریه ادبیات عرفانی درسال 1400

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1399

داوران نشریه ادبیات عرفانی در سال 1398

تحلیلی بر ساحت‌های وجودی شمس تبریزی از خلال بررسی مقالات شمس

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

ساحت‌های وجودی انسان نمایان‌گر اندیشه و رفتاری از اوست که ریشه در علوم گوناگون دارند. کنش‌ها و رفتارهایی که از این ساحت‌ها در انسان نمود می یابد، براساس نوع تقسیم‌بندی مشمول ویژگی‌هایی مخصوص به ­خود است؛ بنابراین روشی مناسب برای شناخت ابعاد مختلف انسان به ­شمار می‌آید. زندگی شمس تبریزی همواره در هاله‌ای از ابهام بوده و از این ­رو پیوسته مخاطب را برای آگاهی از ابعاد مختلف رفتاری خود تشویق و ترغیب کرده ­است. نوشتار پیش­رو که به ­روش تحلیل و تبیین محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تنظیم شده، می ­کوشد با الگوبرداری از طبقه‌بندی شفیعی کدکنی در تبیین ساحات وجودی انسان به سه دستۀ روشن، خاکستری و تیره شخصیت شمس ­تبریزی را با توجه به مقالات او تحلیل و هریک از ساحت‌‌های وجودی شخصیت او را با رویکردی روان­ شناسانه تبیین نماید. نتایج این جستار نشان می ­دهد که شمس­ دارای ویژگی‌های بسیار پسندیده، دیدگاه‌هایی انتقادی و نیز خصوصیات ناپسند است، امّا به­ سبب برخورداری از جمال زیبای درونی در اذهان مخاطبان خود خوش می‌نشیند و هر خواننده با تفکر در مقالات شمس در‌می‌یابد که او در اغلبِ سخنان خود در پی یافتن مظاهر خوبی‌هاست. عشق به پروردگار و یاری­جستن از او، مهر و مهرورزی از جمله خصیصه‌هایی ا­ست که در ساحت روشن او همواره موجب جاودانگی و درخشش است. در ساحت خاکستریِ شمس، با عارفی روبه‌رو هستیم که بسیاری از عرفای نامدار ادبیات فارسی را با برچسب عدم متابعت از پیامبر مورد نقد و نکوهش قرار می‌دهد. ساحت سیاه وجودیِ شمس شامل تندخویی‌ها، پرخاشگری‌ها، توهین‌ها و تحقیرهایی است که بر زبان می‌راند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Existential Domains of Shams Tabrizi Through the Examination of Shams Tabrizi's Maghalat

نویسندگان [English]

  • Shahram Ahmadi 1
  • Kausar Valipour 2

1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Mazandaran, Iran

2 MA in Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Mazandaran, Iran

چکیده [English]

The existential domains of man are representive of his thoughts and behavior, which are rooted in various sciences. The actions and behaviors that are manifested in humans from these domains, depending on the type of division, enjoy their own characteristics; accordingly, it is considered a suitable method to know the different dimensions of a human being. Shams Tabrizi's life has always been wrapped in ambiguity and this has continuously encouraged the audience to learn more about the different aspects of his behavior. In the present paper, organized by content analysis and explanation method and using library sources, the researchers adopted Shafii Kadkani’s classification of human existence domains into three bright, gray and dark categories to analyze Shams Tabrizi's personality based on his articles and to explicate each of the existential domains of his personality psychologically. The results of the study show that Shams has highly desirable features and critical views as well unpleasant features; nevertheless, due to his inner beauty, he is well liked in the minds of his audience, and every reader by reflecting on his articles realizes that he seeks to find manifestations of goodness in most of his words. Love of God, seeking help from Him, kindness, and compassion are among the qualities that constantly cause eternity and brilliance in his bright domain. In the gray domain of ​​Shams, we face a mystic who criticizes and reprimands many renowned mystics of Persian Literature with the label of disobedience to the Prophet. Shams' black domain of existence includes irascibilities, aggressions, insults and humiliations that he utters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shams Tabrizi
  • Shams Tabrizi's Maghalat
  • Existential domains
  • Analytical psychology
  • Mind unconsciousness
مراجع
ابن­ منظور ( بی­تا).  لسان­العرب، القاهره: دارالمعارف.
افلاکی، شمس ­الدین احمد (1362). مناقب العارفین، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب.
امینی، محمدرضا (1381). «تحلیل اسطورۀ قهرمان در داستان ضحّاک و فریدون براساس نظریۀ یونگ»، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شمارۀ 34، صص 53- 64.
بلای، رابرت (1392). اسرار سایه: رمزگشایی از نیمۀ تاریک وجود، ترجمۀ فرشید قهرمانی، چاپ دوم، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
شمس­ تبریزی، محمد (1385). مقالات شمس ­تبریزی، تصحیح محمدعلی موحد، چاپ سوم. تهران: خوارزمی‌.
خواندمیر، غیاث­ الدین(1333). تاریخ حبیب ­السیر،  تصحیح جلال­الدین همایی،  تهران: خیّام.
خوری، سعید ( 1403). اقرب­الموارد، قم: کتابخانۀ آیت­الله مرعشی.
دهخدا، علی ­اکبر 1377).  لغت­نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی. چاپ دوم از دوره جدید. تهران: موسسه لغت­نامه دهخدا.
رضوانی، علی و احمدحسین شریفی (1398). «قرآن و ارزش­های اخلاقی ناظر به ساحت­ های سه­ گانه وجودی انسان»، مجله معرفت اخلاقی، شمارۀ 26، صص 34-19.
زرین­ کوب، عبدالحسین (1377). پله پله تا ملاقات خدا، تهران: علمی.
سنایی، مجدود بن ­آدم (1396). دیوان حکیم سنایی، تصحیح مظاهر مصفا، تهران: زوار.
سپهسالار، فریدون بن ­احمد (1325). رسالۀ سپهسالار، تصحیح و مقدمه سعید نفیسی، تهران: اقبال.
ستاری، جلال (1374).  عشق صوفیانه، تهران: مرکز.
سجادی، سید علی‌محمد (1388). «اجتماعیات در ادبیات»، مجلۀ تاریخ ادبیات (پژوهشنامۀ علوم انسانی)، شمارۀ 35/60 صص: 165 ـ 112.
سهروردی، شهاب­ الدین یحیی (1372).  مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانری کربن، چاپ دوم، تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شفیعی­ کدکنی، محمد‌رضا (1397).  تازیانه‌های سلوک، چاپ هجدهم، تهران: آگه.
شمشیری، محمدرضا ( 1395). «خودشناسی در اندیشه­ ی دینی و فلسفی در قیاس با روان‌شناسی­تجربی»، فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، شمارۀ 8، صص: 158-135.
شوکتی، آیت، فاطمه حاجی ‌قاسملو و مریم غرایمی (1396). «ویژگی‌های رفتاری شمس ­تبریزی در آیینۀ مقالات شمس»، همایش نگاهی تازه به مولانا، تهران.
شوکتی، آیت و جعفر راضی­ نیا (1397). «تحلیل و بررسی ویژگی‌های اخلاقی شمس به استناد مقالات»، پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی‌، سال دهم، شمارۀ 37، صص 147-174.
صاحب‌الزمانی، ناصر‌الدین (1389). خط سوم، تهران: عطایی.
علی­زاده، حسین و مهرکی، ایرج (1396). «مقالات شمس تبریزی از دیدگاه نظریۀ ساحت اخلاقی زبان»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دورۀ 13، شمارۀ 46، صص 174 ـ 147.
فوردهام، فریدا (1388). مقدمه­ای بر روان­شناسی یونگ، ترجمۀ مسعود میربها، تهران: جامی.
قاضی­محسن، محمد‌علی(1395). روان‌شناسی شخصیت، ساری: پارسی‌سرا.
مارکوز، هربرت (1362).  انسان تک­ساحتی، ترجمۀ محسن مؤیدی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
محمودی، کبری (1389). «فرهنگ، ادب، آموزش: شمس­تبریزی»، مجلۀ رشد معلم، شمارۀ 254، صص: 24 و 24.
مختاری، حسین (1385). مشهورتر از خورشید، تهران: ورجاوند.
مدرسی، فاطمه و قاسم مهرآور گیگلو(1391). «بایزید بسطامی‌و مشرب عرفانی او»، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، شمارۀ 10.
مشتاق‌مهر، رحمان (1395). «آنچه امروز می‌توان از شمس­تبریزی آموخت». نشریۀ پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی،‌ شمارۀ30، صص 56-31.
ملک ­ثابت، مهدی و فاطمه محمدی­عسکرآبادی (1392). «خصوصیات اخلاقی شمس­تبریزی بر اساس مقالات»، نشریۀ علامه، شمارۀ 41، صص: 75 ـ 55.
ملکیان، مصطفی (1397). زمین از دریچۀ آسمان، تهران: سروش مولانا.
مهرآوران، محمود (1386). «اندیشه‌های حلاج در منطق‌الطیر عطار»، فصلنامۀ دانشگاه قم، سال8، شمارۀ3و4، صص 257- 233.
موحّد، محمد‌علی (1398). شمس­تبریزی، چاپ پنجم، تهران: نشر نو.
موسوی­ مقدم، رحمه‌الله و امیرعباس علی‌زمانی (1390). «ساحت‌های وجودی انسان از دیدگاه علّامه طباطبایی». فصلنامه‌ اندیشه‌ نوین، شمارۀ 7، صص 76-53.
نوالی، محمود (1371). «ساحت‌های مختلف انسانی در روانکاوی اگزیستانسیل»، مجله دانشگاه اصفهان، شمارۀ 4، صص 61-39.
هدایت، رضاقلى (1385). ریاض­العارفین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
همایون­فرخ، رکن­الدین (1361). حافظ عارف، تهران: بی­جا.
یونگ، کارل گوستاو (1370). خاطرات، رؤیاها، اندیشه ­ها، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1389). انسان و سمبول­ هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، چاپ هفتم، تهران: جامی.
  Samuels, A. (1985). Jung and the Post-Jungians. London: Routledge.
 
Aflaki, Sh. A. (1983). Manaqib al-Arifin. 2th edition. Tehran: World of Books.
Alizadeh, H. and Mehraki, I. (2016). "Essays of Shams Tabrizi from the perspective of the theory of the moral field of language". mystical and mythological literature. Vol. 13. No. 46. pp. 147-174.
Amini, M .(2008). "Analysis of the myth of the hero in the story of Zahhak and Fereydoun based on Jung's theory". Journal of Social and Human Sciences of Shiraz University, No. 34, pp. 53-64.
Blai, R. (2012). Asrar Sayeh: Decoding the Dark Half of Being. Translated by F. Ghahrani. 2th edition. Tehran: Life Culture Foundation.
Dehkhoda, A. (1988). Loghatname. Under the supervision of M. Moin and S. J. Shahidi. The 2th edition of the new period. Tehran: Dehkhoda Dictionary Institute.
Fordham, F. (2008). An introduction to Jung's psychology. Translated by Masoud Mirba. Tehran: Jami.
Jung, C. G. (1991). Memories, Dreams, Thoughts. Translated by Parvin Faramarzi. Mashhad: Astan Qods Razavi Cultural Vice-Chancellor.
Jung, C. G.  (2010). Man and his symbols. Translated by M. Soltanieh. 7th edition. Tehran: Jami.
Hedayat, R. (2006). Riyad Al-Arifin. Tehran: Research Institute of Human Sciences and Cultural Studies.
Homayoun Farrokh, R. (1982). Hafeze Aref. Tehran: No place.
Ibn Manzoor ) No date .( Arabic language. Cairo: Dar al-Maarif.
Khandmir, Gh. (1954). History of Habib Al-Sir. Edited by J. Homai. Tehran: Khayyam.
Khoury, S. (1982). Aghrabol Mavared. Qom: Ayatollah Marashi Library.
Marcus, H. (1983). One-dimensional human. Translated by M. Moayidi. 3th edition. Tehran: Amir Kabir.
Mahmoudi, K. (2010). "Culture, politeness. education: Shams-Tabrizi". Rushd Moalem magazine. p. 254.
Malek-Thabet, M. and Mohammadi-Askarabadi, F. (2012). "Ethical characteristics of Shams Tabrizi based on articles". Allameh Journal. Vol. 41. pp. 55-75.
Malekian, M. (2017). Earth through the window of the sky. Tehran: Soroush Molana.
Madrasi, F. and Mehravar Giglo, Gh. (2012). "Bayezid Bastami and his mystical mystic". Persian Language and Literature Quarterly. Vol. 10.
Mehravaran, M. (2016). "Halaj's Thoughts in Al-Tayr Attar Region". Qom University Quarterly. Year 8. No 3 and 4. pp. 233-257.
Mokhtari, H. (2015). More famous than the sun. Tehran: Verjavand.
Mohed, M. (2018). Shams Tabrizi. 5th edition. Tehran: New Publication.
Mousavi Moghadam, A., Alizamani, A. (2013). "The existential fields of man from the point of view of Allama Tabatabai". Andisheh Novin Quarterly. Vol. 7. pp. 53-76.
Mushtaqmehr, Rahman. (2015). "What can be learned from Shams Tabrizi today". Research journal of education literature. No. 30. pp. 31-56.
Navali, M. (1992). "Different human fields in existential psychoanalysis". Isfahan University Journal. Vol. 4. pp. 39-61.
Qazi Mohsen, M. (2015). Psychology of personality. Sari: Parsisera.
Rizvani, A. and Sharifi, H. (2018). "Qur'an and moral values related to the three spheres of human existence". Marafet Ethical Magazine. Vol. 26. pp. 19-34.
Sajjadi, S. A. M. (2009). "Societies in Literature". History of Literature Magazine (Research Journal of Humanities). No 35/60. pp: 112-165.
Sahibul-Zamani, N. (2019). The third line. Tehran: Atai.
  Samuels, A. (1985). Jung and the Post-Jungians. London: Routledge.
Sanai, M. (2016). Diwan Hakim Sanai. To correct the manifestations of Musfa. Tehran: Zovar.
Sattari, J. (1995). Eshghe Sofiane. Centeral Tehran.
Sephesalar, F. (1946). Resaleye Sephesalar. Proofreading and introduction by S. Nafisi. Tehran: Iqbal.
Shafii Kadkani, M. (2017). Tazianehaye Solok. 18th edition Tehran: Agah.
Shams Tabrizi, M. (2015). Shams Tabrizi's Maghalat. edited by M. A. Movahed. 3th edition, Tehran: Kharazmi.
Shamshiri, M. (2015). "Self-Knowledge in Religious and Philosophical Thought in Comparison with Experimental Psychology", Quarterly Journal of Psychological Studies and Educational Sciences, Vol. 8, pp. 135-158.
Suhrvardi, Sh. (1993). The works of Sheikh Ashraq, Edited by Henry Curb. 2th edition. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
Shoukti, A., Hajiqasmlou, F. and Ghraimi, M. (2016). "Behavioral characteristics of Shams Tabrizi in The Mirror of Shams's Articles". A New Look at Rumi Conference. Tehran.
Shaukti, A and Razi-nia, J. (2017). "Analysis and review of the moral characteristics of Shams based on articles". research journal of educational literature. 10th year. 637.
Zarin Koob, A. H. (1998). Step by step until meeting God. Tehran: Scientific.
 
ادبیات عرفانی
دوره 14، شماره 29
تابستان 1401
مرداد 1401
صفحه 73-98
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار