نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجری، بروجرد، ایران
چکیده
هر چند سنّت نقّالی به معنای خاص آن، احتمالاً چند صد سال پیش از حکومت صفویه در ایران وجود داشته است، ولی به‌طور گسترده، دورة رواج واقعیِ نقّالی به عهد صفوی بازمی‌گردد. نقّالی به انواع گوناگونی چون: پرده‌خوانی، حمزه‌خوانی، شمایل‌خوانی، صورت‌خوانی، قوّالی و روضه‌خوانی تقسیم می‌شده است؛ ولی مهم‌ترین و جذاب‌ترین نوعِ نقّالی را شاید بتوان نقّالی شاهنامه و داستان‌های حماسی دانست. اگر چه ریشة قصه‌های اینگونه نقّالی ( نقالی شاهنامه و قصه‌های پهلوانی) برآمده از سنّت‌ها و روایت‌های پهلوانیِ کهن پارسی است؛ اما ویژگی اصلی و بارزِ آن‌ها، تأثیرپذیری از باورها، اعتقادات و ارزش‌هایِ نقّالان و مخاطبانِ اینگونه از نَقل‌هاست. از جملة این باورها و اعتقادات، آموزه‌های صوفیانه و درویشی است ، که به علت رواج صوفی‌گری در عصر صفوی و قاجار ( دورة رواییِ نقّالی)، و مهم‌تر از آن، نَقلِ اینگونه داستان‌ها توسط دراویشِ فرقة عجم و خاکساریه، در روایات/ متونِ نقّالی شاهنامه، وارد شده‌اند. با بررسی روایاتِ مکتوبِ نقّالی، می‌توان به آشکارگی، اثرپذیری آن‌ها را از سنّت‌ها و مفاهیم ادبیات صوفیانه مشاهده کرد؛ سنّت‌ها و مفاهیمی چون: پوشیدن جامة درویشی، توبه، زهد، ریاضت و چلّه‌نشینی، مرگ اختیاری، و انواعِ کرامات توسط برخی پهلوانان و شاهانِ حماسی.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Influence of Sufi elements on Shahnameh Narrative Texts
نویسنده [English]
- Behzad Atooni
Assistant Professor, faculty of humanities ; university of Ayatollah Boroujerdi ; Boroujerd, Iran
چکیده [English]
Although the narrative tradition in its specific sense probably existed in Iran, several hundred years before the Safavid rule, it is widely believed to date back to the Safavid era. The narrator was divided into different types such as: Parde-khani, Hamzeh-khani, Shamayel-khani, Sourat-khani, Ghavvali and Rozeh-khani ; But the most important and attractive type of narration can be considered as the narration of Shahnameh and epic stories. Although the roots of such narrative stories (Shahnameh and heroic stories narration) come from the traditions and narrations of ancient Persian heroism; But their main and obvious characteristic is being influenced by the beliefs, convictions and values of the narrators and the audience of such narrations. Among these beliefs are the values of Sufism, which due to the prevalence of Sufism in the Safavid and Qajar eras (narration period), and the narration of such stories by the Sufis of the Ajam and Khaksariyeh sects, they have entered in Narrative texts of Shahnameh. By examining the written narrations, one can clearly see the influence of the traditions and concepts of Sufi literature on them; Traditions and concepts such as: wearing a darvish clothings, repentance, asceticism, austerity, voluntary death, and various miracles by some epic heroes and kings.
کلیدواژه‌ها [English]
- narration
- Ajam darvishes
- Khaksari
- Sufi literature
)