نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکدۀ علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد اندیشۀ سیاسی در اسلام، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

بیشترِ پژوهش‌های انجام‌شده دربارۀ عین‌القضات، عارف نامور و متفکر بزرگ در سنت عرفانی ایران و اسلام، دربارۀ مسائل تاریخیِ مربوط به زندگی وی و یا برخی آراء عرفانی و کلامی او بوده است. این در حالی است که اندیشۀ عین‌القضات دربردارندۀ ظرفیت‌های سیاسی مهمی است که تاکنون مغفول مانده است. این جستار بر آن است که در چارچوب رهیافت دلالتی‌- پارادایمی، نحوۀ مواجهۀ وی با بحران‌های زمانه‌اش و درک و تحلیل وی از آن ها را بررسی کند. پرسش محوری پژوهش این است که شیوۀ مواجهۀ عین­ القضات با وضعیت سیاسی و فکری زمانه­ اش حاوی چه دلالت­های سیاسی است و مهم‌ترین این دلالت‌ها و ظرفیت ­های فکری و سیاسی کدام‌اند؟ این مطالعه نشان می‌دهد که عین‌القضات همدانی متفکری است که در عین سیراب شدن از آبشخور اندیشۀ عرفانی، تحلیل و تبیین دقیق و هشیارانه‌ای از وضعیت و بحران‌های سیاسی زمانۀ خود داشته و نقدهای جدی و بنیادینی نسبت به این وضعیت عرضه کرده است. مدعای مقالۀ حاضر این است که مواجهۀ انتقادی عین‌القضات با بحران‌ها و چالش‌های فکری و سیاسی زمانه‌اش، متضمن دلالت‌های سیاسی آشکاری در اندیشۀ وی است. از این رو عین‌القضات نه‌تنها یک عارف عالی‌مقام در میراث عرفانی است بلکه متفکری روشن‌بین و صاحب دغدغه و حساس نسبت به عرصۀ عمومی و حیات سیاسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Political Implications in Ayn-al-Qudat Hamadani’s Thought

نویسندگان [English]

  • Yadollah Honari Latif Pour 1
  • Hamid Yahyavi Hamedani 1
  • Arash Amjadian 2

1 Assistant Professor of Political Sciences, Department of Political Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran

2 MA in Islamic Political Thought, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran

چکیده [English]

Ayn al-Qudat Hamadani, despite his short life, is one of the prominent thinkers of the mystic tradition of Iran and Islam. Most of the research about this famous mystic has been around historical issues related to his lifetime or his mystic and theological views. This is while Ayn al-Qudat Hamadani’s thoughts contain significant political dimensions that have been neglected so far. This study, adopting the framework of paradigmatic-implicative approach, intends to examine the way he dealt with the crises of his time and his interpretations of them. Accordingly, the study aims to investigate the most important political implications and intellectual potentials residing in Ayn al-Qudat Hamadani’s method of confronting the political and intellectual crises of his time. The results of this study show that Ayn al-Qudat Hamadani is a thinker who, while being immersed in mystic thought, has a precise and conscious analysis and explanation of political crises and circumstances of his time and has offered serious and vehement criticisms of them. The present article argues that Ayn al-Qudat Hamadani’s critical confrontation with the intellectual and political crises and challenges of his time entails obvious political implications in his thoughts. Accordingly, Ayn al-Qudat can be considered not only a prominent figure in the realm of mysticism but also a sagacious intellectual who is deeply concerned about issues in public and political spheres.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political thought
  • Seljuk dynasty
  • Ayn al-Qudat Hamadani
  • Philosophy of religions
  • Service and two poles of it
منابع
اذکایی، پرویز(1381). ماتیکانِ عین‌القضات همدانی. همدان: مادستان.
ــــــــــــــــــــ  (1397). ماتیکان فلسفی. بیست گفتار دربارۀ حکمت و عرفان. تهران: سخن.
اسپریگنز، توماس (1389). فهم نظربه­های سیاسی. ترجمۀ فرهنگ رجایی. تهران: آگاه.
اسکینر، کوئنتین (1380). ماکیاولی. ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. تهران: طرح نو.
پورجوادی، نصرالله (1384). عین­القضات و استادان او. تهران: اساطیر.
ترکمنی آذر، پروین (1385). «سلجوقیان: اختلافات مذهبی و پیامدهای آن». پژوهشنامۀ علوم انسانی. شمارۀ 51. صص 53 - 74.
جعفری، جواد (1393).« نقش رویکرد مذهبی سلجوقیان در انحطاط تمدن اسلامی». نیستان ادیان و مذاهب. شمارۀ 4. صص 4-30.
جهانگیری، محسن (1367). «قدریان نخستین». مجلۀ معارف. دورۀ 5. شمارۀ 1. صص 3-26.
دباشی، حامد (1385). عین‌القضات همدانی و حال و هوای عقلانی زمان او. ترجمۀ حسین مریدی. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
صفی، امید (1389). سیاست/دانش در جهان اسلام. ترجمۀ مجتبی فاضلی. تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
طوسی، خواجه نظام‌الملک (1375). سیاست‌نامه (سیر الملوک). تهران: اساطیر.
عین‌القضات (1360). دفاعیات عین‌القضات همدانی. ترجمۀ  قاسم انصاری. تهران: منوچهری.
ــــــــــــــــــ (1377). نامه­ها. به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عُسیران. سه جلد. تهران: اساطیر.
ــــــــــــــــــ (1393). تمهیدات. با مقدمه و تصحیح عفیف عُسیران. تهران: اساطیر.
غزالی طوسی، ابوحامد امام محمد (1361). نصیحه‌الملوک. با تصحیح مجدد در حواشی و تعلیقات و مقدمۀ تازه به خامۀ استاد جلال‌الدین همائی. تهران: بابک.
فرجی، کریم، میلاد پرنیانی، مهراب حاتمی (1394). «ماهیت فلسفه در دوره سلجوقی: وجوه فلسفه‌محوری و فلسفه‌ستیزی». دو فصلنامۀ خردنامه. شمارۀ 14. صص 79 - 99.
قادری، حاتم (1382). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران. تهران: سمت.
کربن، هانری (1377). فلسفه تاریخ اسلامی. ترجمۀ سید جواد طباطبایی. تهران:‌ نشر کویر.
لمبتون، آن کاترین سواین فورد (1363). مالک و زارع در ایران. ترجمۀ منوچهر امیری. تهران: علمی و فرهنگی.
منوچهری، عباس (1388). «نظریه سیاسی پارادایمی». پژوهش سیاست نظری. شمارۀ 6. صص 77-93.
ـــــــــــــــــــــــ (۱۳۹۵). فراسوی رنج و رؤیا: روایتی دلالتی پارادایمی از تفکر سیاسی. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
ولادیمیرونا، استرویوا لودمیلا (1371). تاریخ اسماعیلیان در ایران. ترجمۀ پروین منزوی. تهران: اشاره.
یوسفی، جمیله (1387. تأثیر اقطاع‌داری در فروپاشی سلجوقیان. تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
References
Ayn Al-Qozat (1981). Defaiyat Ayn Al-Qozat Hamedani. Translated by Gh. Ansari. Tehran: Manouchehri.
 ـــــــــــــــــــــــ (1998). Letters. Edited by A. Manzavi and A. Asiran. 3 vol. Tehran: Asatir.
 ـــــــــــــــــــــــ (2014). Tamhidat. Edited by A. Asiran. Tehran: Asatir.
Azkaei, P. (2018). Philosophical Matics. Twenty Discourses on Wisdom and Mysticism. Tehran: Sokhan.
ــــــــــــــــــ and et al (2002). Matikan of Ayn-al-Quzat Hamedan. Hamedan: Madestan.
Corbin, H. (1998). History of Islamic Philosophy. Translated by S. J. Tabatabai. Tehran: ‌Kavir.
Dabashi, H. (2006). Ayn al-Qozat Hamedani and the Rational Atmosphere of His Time. Translated by H. Moridi. Kermanshah: Razi University Press
Faraji, K., Parniani, M., Hatami, M. (2015). “The Nature of Philosophy During the Seljuks Period: Philosophy as Axial and Apposition Against the Philosophy”. Bi-Quarterly of Kheradnameh. (14). 79-99.
Ghaderi, H. (2003). Political Thoughts in Islam and Iran. Tehran: Samt.
Ghazali Tusi, A. H. M. (1361). Nasiha al-Muluk. Edited by J. Homayi. Tehran: Babak.
Jafari, J. (2014). “The Role of the Seljuk Religious Approach in the Decline of Islamic Civilization”. Nayestan of Religions and Beliefs. 3(4). 4-30.
Jahangiri, M. (1988). “first Qadrian”. Journal of Education. 5 (1). 3-26.
Lambton, A. (1984). Owner and Farmer in Iran. Translated by M. Amiri. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Manouchehri, A. (2016). Beyond Suffering and Dreams: A Paradigmatic Narrative of Political Thought. Tehran: Research Institute of Islamic History.
ـــــــــــــــــــــــ (2009). “Paradigm political theory”. theoretical policy research. 1 (6). 77-93.
Pourjavadi, N. (2005). Ayn al-Qozat and his professors. Tehran: Asatir.
Safi, O. (2010). Politics / Knowledge in the Islamic World. Translated by M. Fazeli. Tehran: Cultural and Social Studies Research Institute Publications.
Skinner, T. (2016). Visions of politics. Translated by F. Majidi. Tehran: Farhang Javid.
 ـــــــــــــــــــ( 2008). Machiavelli. Translated by E. Fooladvand. Tehran: Tarh No.
Spragens, T. (2010). Understanding Political Theory. Translated by Farhang Rajaei. Tehran: Agah.
Strauss, L. (2002). What is Political Philosophy. Translated by Farhang Rajaei. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Torkamani, A. P. (2006). “Salijuqs: Religious Dissensions and The Results”. Journal of Human Sciences. (51). 53-74.
Tusi, kh. N. M. (1996). Siasatnameh (Sir al-Muluk). Tehran: Asatir.
Vladimirona, E. L. (1992). History of the Ismailis in Iran. Translated by P. Monzavi. Tehran: Eshare.
Yousefi, J. (2008). The Effect of Iqta in The Decline of Seljuqs. Tehran: Al-Zahra University Press.