نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان تبریز ایران

2 استاد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

مدرس رضوی در تعلیقات حدیقه ذیل حکایت «شتر مست در بیابان» دربارة واژة «شتر» اظهاراتی داشته ‌است که از منظر وی حاکی از سوءترجمه یا سوءبرداشت سنایی از منبع اصلی این حکایت، یعنی کلیله‌ودمنة ابن‌مقفع است. در اصل حکایت مهابهاراتا و کلیله، «افیل» ضبط شده است و سنایی احتمالاً به‌دلیل یک اشتباه، افیل را به «شتر جوان» ترجمه کرده است، اما آنچه از نمادشناسی جانوری در آرای سنایی برمی‌آید، او نماد «شتر» را عامدانه و آگاهانه برگزیده ‌است. بر همین مبنا در این یادداشت، چهار دلیل مستند برای فرضیة «گزینش عامدانة سنایی» طرح می‌شود: 1. توجه به خواب‌گزاری سنایی در حدیقه، 2. توجه به سنت نمادین ملی در داستان لشکرکشی اسفندیار به زابلستان، 3. توجه به شواهد اقلیمی و جغرافیایی در حکایات حدیقه، و 4. توجه به حکایت تمثیلی «احوال فیل» در متن حدیقة سنایی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Refutation of An Appraisal based of Sanai's Semiology

نویسندگان [English]

  • Vida Dastmalchi 1
  • Rahman Moshtaghmhr 2

1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Shahid Madani University, Tabriz, Iran

2 Professor of Shahid Madani University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Modarres Razavi in Hadiqat al Haqiqa annotations, under "Drunken Camel in the Desert" anecdote has noted that from his viewpoint Sanai’s statements about “camel” reveal his mistranslation or misunderstanding of the anecdote’s original source, i.e. Ibn- al- Muqaffa's Kalīlah and Dimnah. In the original anecdote in Mahabharata and Kalīlah and Dimnah, this word has been recorded as “ifil”. Hence, it is probable that Sanai has mistakenly translated this word as “underage camel”. However, what can be realized from animal semiology in Sanai's thoughts is that he has selected “camel” symbol deliberately and consciously. On this basis, in this paper we propose four duly-substantiated reasons for “Sanai's deliberate selection” hypothesis taking into consideration Sanai’s dream interpretation in Hadiqa; the national symbolic tradition used in narrating Esfandiar expedition to Zabulistan, the climatic and geographical evidence in Hadiqa anecdotes, and the allegorical narrative of "the Affair of the Elephant" in Sanai’s Hadiqa.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hadiqa
  • Sanai
  • Symbolism
  • Drunken camel in the desert anecdote
  1. اقبال آشتیانی، عباس. (1382). شرح‌حال عبدالله‌بن‌المقفع. به اهتمام عبدالکریم جریزه‌دار. چ اول. اساطیر. تهران.
  2. باقری، مهری. (1379). «حکایت مرد آویزان در چاه (بررسی پیشینة یکی از تمثیلات کلیله‌ودمنه)». زبان و ادب فارسی. دورة 43. ش 175-176. صص 1-24.
  3. بهاء‌ولد، محمدبن‌حسین. (1338). معارف. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. چ اول. وزارت فرهنگ (چاپخانه مجلس). تهران.
  4. جرجانی، عبدالقاهر. (1370). اسرارالبلاغة. ترجمة جلیل تجلیل. چ اول. دانشگاه تهران. تهران.
  5. رودکی، ابوعبدالله جعفربن‌محمد. (1382). دیوان. تصحیح سعید نفیسی و ی. براگینسکی. چ دوم. نگاه. تهران.
  6. سنایی، مجدودبن‌آدم. (1383). حدیقة‌الحقیقه و طریقة‌الشریعه. تصحیح محمدتقی مدرس رضوی. چ ششم. دانشگاه تهران. تهران.
  7. شمس تبریزی، شمس‌الدین محمد. (1385). مقالات شمس. تصحیح محمدعلی موحد. چ سوم. خوارزمی. تهران.
  8. طغیانی، اسحاق. (1386). شرح مشکلات حدیقة سنایی. چ اول. دانشگاه اصفهان. اصفهان.
  9. فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. ج 5. تصحیح جلال خالقی ‌مطلق. چ اول. دائره‌المعارف بزرگ اسلامی. تهران.
  10. ــــــــــــــــــ. (1387). ویرایش و گزارش شاهنامة فردوسی. ج 6. تصحیح میرجلال‌الدین کزازی. چ دوم. سمت. تهران.
  11. فولادی، علیرضا. (1387). زبان عرفان. چ اول. فراگفت. قم.
  12. محجوب، محمدجعفر. (1349). دربارة کلیله‌ودمنه. چ دوم. خوارزمی. تهران.
  13. مدرس ‌رضوی، محمدتقی. (بی‌تا). تعلیقات حدیقه. مؤسسة مطبوعاتی علمی. تهران.