نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک
چکیده
حدیث اوائل با سه شاخه روایی ِعقل، قلم و نور نبی دست‌کم در سه دسته از متون حدیثی و تفسیری، متون فلسفی و متون ادبیات عرفانی بازتاب گسترده‌ای یافته است. در دو دستة نخست، مقصود اصلی، تعیین و تبیین نخستین مخلوق و کیفیت صدور آن از واحد است. در دستة سوم هم این حدیث بیشتر بازتاب ذوقی و ادبی پیدا کرده و اغلب بر پایة دو شاخه از حدیث، یعنی نور محمدی و عقل کلی (عقل اول) شکل گرفته است. در دستة سوم، بازتاب این حدیث را می‌توان در سه شکل برشمرد: 1. ترکیب ادبی؛ 2. فصل‌ها و باب‌های مستقلی که به عقل و انواع آن و همچنین به مدح پیامبر(ص) اختصاص دارد؛ 3. منظومه‌های تمثیلی که در آن‌ها عقل، شخصیت اصلی تمثیل یا قصّة تمثیلی است. متون عرفانی- ادبی مورد بحث در این جستار محل درآمیختن محتوای حدیث با آرایه‌های ادبی از قبیل تلمیح، تصریح، استعاره و تشبیه است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Manifestation of Hadith-e Avāel in Literary and Mystical Texts (3 to 10 C.)
نویسنده [English]
- Hassan Haidary
Assistant Professor, Persian Language and Literature, Arak University
چکیده [English]
This article aims at discussing the manifestation of Hadith-e Avāel in some Persian literary and Gnostic texts. Hadith-e Avāel includes three narrations, including the Pen, Intellect, and Prophet's light, that have been widely manifested in texts of Prophetic tradition, interpretation, philosophy, and Gnostic literature. In the three first types, the focus is on the first creation of God and its derivation from the One. In the last type, intuitive interpretation mainly based on the prophetic light (Hadith) and the First Intellect is reflected in prose and poetry. Persian mystical poets and writers have narrated this Hadith by means of allusion, metaphor, and simile and in some cases have gone beyond these literary phraseologies and have made allegorical narratives by personification of the Intellect.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: Hadith-e Avael
- the Intellect
- The Pen
- The Prophet's Light
- Gnostic texts
- literary texts
)