نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• زهرا عامری ¹
• مهین پناهی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا

² استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

چکیده
اساطیر، میراث به‌جامانده از باورهای انسان نخستینند که در طول زمان ادامه یافته و در ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر به یاد آورده می‌شوند. آنها در خود، نمادهایی را جای داده‌اند که در دوره‌های مختلف به اشکال گوناگون در آثار ادبی و هنری انعکاس یافته‌اند.
استفاده از این نمادها برای ترسیم جهان انتزاعی بزر‌گ‌تر، اساطیر را که اغلب در مورد حوادث ماورایی خلقت سخن می‌گویند با عرفان که عرصة نادیده‌ها را به تصویر می‌کشد، پیوند می‌دهد. "آینه" نیز یکی از این نمادها است که به شیوه‌های مختلف در متون اسطوره‌ای و عرفانی جلوه‌گر شده است.
این مقاله در نظر دارد با روشی توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که: نماد آینه در بندهشن و مرصادالعباد، به عنوان نمونه‌هایی از متون اساطیری و عرفانی، چگونه بازتاب یافته است ؟
در بندهشن که از مهم‌ترین متون دینی زرتشتیان و تفاسیر پهلوی اوستاست؛ از آینه به عنوان یکی از اجزای پنجگانة بدن آدمی نام برده شده است. آینه، بخشی از وجود انسان است که بعد از مرگ به خورشید بازمی‌گردد و در رستاخیز، خورشید آنها را دوباره به آدمیان می‌دهد تا یکدیگر را باز‌شناسند.
در مرصاد نیز که از امّهات آثار منثور فارسی و از تفاسیر عرفان اسلامی است؛ آینه کاربردی شاعرانه یافته و تا حدودی به مفهوم "انسان کامل" نزدیک شده است. درون آدمیان، آینه‌کاری دست توانای پروردگار است. این آینه‌ها سرانجام بعد از مرگ در کنار هم قرار می‌گیرند تا آینه تمام قدّی را بسازند که تجلّی‌گر جلوة خداوند است.

کلیدواژه‌ها

• نماد
• عرفان
• آینه
• بندهشن
• مرصادالعباد

عنوان مقاله [English]

The reflection of “Mirror” Symbol in Myth & Mysticism According to Bundahishn and Mersad al-ebad

نویسندگان [English]

• Zahra Ameri ¹
• Mahin Panahi ²

¹ PhD student of Persian Language and Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

² Professor of Persian Language and Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract

Being present for centuries, myths are our ancestors’ heritage that continues to reverberate in man’s unconscious mind. They contain symbols, frequently reflected in a variety of forms in literary and art works of different eras.
Using these symbols for depicting a panoramic world will connect myths –which are often about supernatural incidences- to mysticism –which illustrates the unseen. The Mirror is one of these symbols that have been miscellaneously presented in mythical and mystical texts.
This paper aims at providing a descriptive-analytic answer to this question: how is the Mirror symbol reflected in Bundahishn and Mersaad-al-Ibad as two mythical and mystical texts?
In Bundahishn, one of the primal Zoroastrian religious texts as well as Pahlavi interpretations of Avesta, the Mirror is considered as one of the five parts of human body. The Mirror is the part which returns to the Sun and will be bestowed back to the humans by the Sun in the Resurrection Day to enable them to recognize themselves.
In Mersaad, also one of the most important Persian prose and Islamic Mysticism interpretations, the Mirror has accepted a poetical function and has almost touched on the concept of “perfect man”. The inner world of men is the mirror-work of God. After death, these mirrors will be brought together to make up a full-length, God-reflecting mirror.

.

کلیدواژه‌ها [English]

• Symbol
• Mysticism
• The Mirror
• Bundahishn
• Mersaad-al-Ibad