نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان

2 استادیار زبان و ادبیات دانشگاه زابل

چکیده

روایت‌ تمثیلی «پیل در شهر کوران» از کتاب حدیقه الحقیقه سنایی، بر اساس روایتی از کیمیای سعادت غزالی نوشته شده است. هدف اصلی این پژوهش کشف رابطه فزون‌متنیّت این دو روایت است. بدین منظور برپایه نظریّه فزون‌متنیّت ژرار ژنت، ارتباط روایت‌ سنایی با روایت غزالی بررسی و این نتایج حاصل شد که در روایت سنایی تغییر حجم متن و دلالت‌های معناشناسی جدیدی وجود دارد که در دو بخش گشتار کمّی و گشتار کاربردی قابل بررسی است. در بخش گشتارهای کمّی، دریافتیم که سنایی با گسترش روایت از 21 گزاره روایت غزالی به 42 گزاره در روایت خویش از «گشتار کمّی افزایش» استفاده کرده است. در بخش گشتارهای کاربردی، روایت سنایی در دو لایه معنایی بررسی شد. گشتارهای لایه معنایی اول، شامل تغییراتی بود که سنایی در اشخاص و حوادث ایجاد کرده‌بود. گشتارهای لایه معنایی دوم نشان می‌داد که درباره موضوع ناتوانی عقل در شناخت خدا، آنچه را که گذشتگان او فقط در مورد عقل و نفس آدمی بیان کرده‌اند، سنایی به عقل و نفس کلی تعمیم داده و معتقد است که عقل و نفس انسان و جهان، پایین‌تر از آن هستند که به تنهایی یا با هم قادر به درک اسرار الهی باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing allegorical narratives of \"Elephant in the city of the blind\" from Sanaei and Ghazali with respect to the theory of hypertextuality

نویسندگان [English]

  • Monireh Farzishob 1
  • Faezeh Arab Yousefabadi 2

1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Golestan University

2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Zabol

چکیده [English]

The allegorical narratives of \"Elephant in the city of the blind\" written by Sanei in his book Hadigh al-Hadigheh are based on Kimiyaye Sa’adat penned by Ghazali. The aim of this study was to explore the hypertextual relationship of these two versions. To this purpose, using Gerard Genette’ theory of hypertextuality, the link between Sanaei and Ghazali’s versions was investigated with the results suggesting the presence of some text size variations and new semantic implications that could be analyzed based on quantitative transformation and pragmatic transformation. The former revealed that Sanaei had employed augmentation in his version by expanding the number of proportions from 21 in Ghazali’s version to 42 in his narrative. The latter was examined in two semantic layers. Transformations in the first layer consisted of changes in characters and events made by Sanaei. In the second layer, transformations indicated that with respect to the inability of the intellect in knowing God, Sanaei had just extended what his ancestors had stated about intellect and ego of man to the common intellect and soul, positing that the human and world intellect and ego are incapable of construing the divine mysteries either individually or collectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sanaei
  • Al-Ghazali
  • hypertextuality
  • quantitative transformation
  • pragmatic transformation
-        انوشیروانی، علیرضا. (1389). ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران. ادبیات تطبیقی. سال 1. ش 1. صص 7- 38.
-     باقری، مهری. (1370). «اصل بودایی یکی از تمثیل­های هندی». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانیدانشگاه فردوسی. سال 24. ش 4. صص 673- 684.
-     تقوی، محمد و اندیشه قدیریان. (1387). «ویژگی­های ساختاری و روایتی حکایت­های مشایخ در مثنوی­های عطار». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد. سال 41. ش 160. صص 115- 136.
-        چاوشیان، حسن. (87-1386). «زبان‌شناسی و تحلیل گفتمان». مجلة ادب‌پژوهی. ش 4. صص 139- 117.
-        زغبی، احمد. (1995). التناص نظریاً و تطبیقاً. مکتبة الکتانی اربد. الاردن.
-     سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1383). حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة. تصحیح محمدتقی مدرس رضوی. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
-     فتوحی، محمود. (1378). شکل و ساخت در شعر شفیعی کدکنی (مجموعهمقالاتسفرنامة باران). به کوشش حبیب­الله عباسی. روزگار. تهران.
-        فرضی­شوب، منیره و سیدمهدی زرقانی. (1387). «مفهوم تنزیه از دیدگاه غزالی و سنایی». کاوش­نامه. سال 9. ش 16. صص 163- 198.
-        فروزانفر، بدیع­الزمان. (1387). احادیث و قصص مثنوی. انتشارات امیرکبیر. تهران.
-        نامور‌مطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیت، مطالعة روابط یک متن با دیگر متن‌ها».پژوهشنامة علوم انسانی. ش 6. صص 83- 98.
-        نامور‌مطلق، بهمن.  (1390). درآمدی بر بینامتنیت، نظریه‌ها و کاربردها. نشر سخن. تهران.
-     نظری منظم، هادی. (1389). «ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینه‏های پژوهش». نشریة ادبیات تطبیقیدانشکدةادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 1. ش 2.  صص 221- 237.
-        وین­رایت، ویلیام. (1385). عقل و دل. ترجمة محمدمهدی شهاب. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. قم.
-        Abrams, M.H. (1993). Glossary  of Literary Term. Harcou-rt. Ithaca.
-        Allen, Graham. (2000). Intertextuality. Rutledge. London & New York.
-        Frow, John. (2005). Genre. Rutledge. London and New York.
-        Genette, Gerard. (1997). Palimpsests: Literature in Second Degree.Translared by: Channa Newman and Calude Doubinsky. University of Nebraska Press. Lincoln.
-        Green, Keith & LeBihan, Jiil. (1991). Critical Theory and Practice: A course book. Routledge. London and New York.
-        Prince, Gerald. (2003). A Dictionary of Narratology. University of Nebraska Press. Lincoln & London.
-        Remak, Henry. (1961). "Comparative Literature: Its Defin-ition and Function". Comparative Literature: Method and Perspective .Edited by Newton Phelps.Stallknecht and Horst Fernz. Carbondal: Illinois University Press, pp: 3-37.
-        Searl, John & Simpson, Paull. (1969). Speech acts: An Essay in the philosophy of language. Cambridge Univer-sity Press. Cambridge.