نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• نفیسه مصطفوی

دانشیار دانشکده چندرسانه ای ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

یکی از مسائل مهم در فلسفه عرفان، نقش ساختارهای تجربه‌گر در محتوای تجارب عرفانی و نسبت این تجارب با یکدیگر است که باعث شکل‌گیری رویکردهای پرینالیزم، ذات گرایی، ساختارگرایی و زمینه زدایی شده است. در این تحقیقِ تحلیلی-تطبیقی پس از معرفی اجمالی هریک از این مواضع، به جستجوی پاسخ ملاصدرا به این مسئله پرداخته شد.
یافته ها: در رویکرد ملاصدرا، ساختارهای شخصی، نقش مهمی در تجارب عرفانی دارد؛ بطوریکه عارف به حقایق متعالی از طریق انعکاس و تجربه آن در واقعیت درونی ارتباط برقرار می‌کند و به همین جهت نقش استعداد، باورها، رفتارها، انتظارات، تمایلات و توجهات در این تجارب بارز است؛ در عین حال تجارب عرفانی موازی در سنتهای متمایز حاکی از تأییداتی در راستای رویکرد پرینالیزم است. ملاصدرا برخی تجارب یا داده‌های عمودی را خیالی دانسته و موضع ساختارگرایی محض را برمی‌گزیند و در مرحله فنا، نیل به تجارب ناب و گذار از رویکرد ساختارگرایی به پرینالیزم را ترجیح می‌دهد. به عبارتی دیدگاه صدراالدین، رویکرد ساختارگراییِ تشکیکی است؛ یعنی هرچه تجربه‌گر به مراتب بالاتری از حقیقت سیر می‌کند و زهد و حریت در او بیشتر می‌شود، نقش ساختارهای فردی کمرنگ‌تر و واقع نمایی و همگرایی عرفا در تجارب موازی بیشتر می‌شود. در این موارد در تحلیل ادبیات عرفانی، تحلیل زمینه‌ای را برمی‌گزیند

کلیدواژه‌ها

• ملاصدرا
• تجارب عرفانی
• پرینالیزم
• ساختارگرایی
• زمینه زدایی

موضوعات

• عرفان اسلامی

عنوان مقاله [English]

Transcendent wisdom from structuralism to post-structuralism

نویسنده [English]

• Nafise Mostafavi

Associate Professor of Multimedia Faculty, Tabriz Islamic Art University

چکیده [English]

One of the important issues in mystical philosophy is the discussion of the role of experiential structures in the content of mystical experiences and their relationship to one another, which has led to the formation of approaches such as personalism, essentialism, structuralism, and Decontextualism. In this analytical-comparative research, after introducing each of these positions, the search for Mulla Sadra's response to this matter was explored.
Findings: In Mulla Sadra's approach, personal structures play a significant role in mystical experiences. He believes that mystics become aware of the sublime truths through reflection and experience in their inner reality and therefore the role of talents, beliefs, behaviors, expectations, tendencies, and attentions is influential in these experiences. However, in some cases, he also acknowledges parallel mystical experiences in distinct traditions and has confirmations in line with the perennial philosophy. In other words, his approach is not uniform across all mystical experiences. He considers some vertical data as imaginary and chooses a purely structuralist position. Mulla Sadra's approach is a dialectical structuralism; according to Sadra, as the experiencer ascends to higher levels of existence and diminishes self-attention, the role of individual structures becomes less prominent, and the convergence of mystics in parallel experiences increases. In these cases, his approach to analyzing mystical literature is a contextual analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mulla Sadra
• Mystical experiences. Perennial philosophy
• Constructivism
• Decontextualism