نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران

چکیده

کتاب «سفینة­الاولیاء» اثر محمد داراشکوه (1024 – 1069 هـ. ق)، به­عنوان یکی از تذکره­ های ارزشمندِ عارفان، دربردارندۀ اطلاعات درخوری درباره صوفیه، فرقه­ ها و نحله ­های آن، از آغاز پیدایش تا عهد مؤلف است و در ساحت پژوهش ­های تاریخیِ تصوف، اهمیت بسیاری دارد. از این اثر، چندین نسخۀ خطی و یک نسخۀ چاپ سنگی به دست آمده که تاکنون مورد مطابقه، تدقیق و تصحیح قرار نگرفته ­اند. با توجه به اینکه اثر یاد­شده، از جهت اشتمال بر اطلاعات تاریخیِ صوفیه، به­ ویژه اطلاعات دست‌اول از برخی صوفیه معاصرِ مؤلف، زاویه دید و شیوه نگرش نویسنده در طبقه‌بندی صوفیه، تأمّلات زبانی و جنبه ­هایی دیگر، اهمیت بالایی دارد و تاکنون به چاپ نرسیده، ارائۀ نسخه ­ای تصحیح‌شده همراه با فهرست ­ها و تعلیقاتی درباره محتوای آن ضرورت دارد. در این پژوهش، علاوه بر معرفی برخی از نسخه ­های موجود کتاب سفینةالاولیاء، به بررسی پاره­ ای از ویژگی­ های زبانی، ادبی، محتوایی و رسم ­الخط اثر و نیز بیان دلایل ضرورت تصحیح آن پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Introducing Manuscripts of Safinat-ul-Auliya by Dara Shikoh and the Necessity of Editing It

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Mahmoudi 1
  • Maryam Hosseini 2

1 Ph.D. student in Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

2 Professor of Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Safinat-ul-Auliya is one of the most important hagiographies by Muhammad Dara Shikoh (1024-1069 A.H.), which contains detailed information about Sufism and its sects and practices, from the beginning of its creation to the age of the author; which is of great importance in historical Sufi studies. Several manuscripts and one lithographic version of this work have been obtained which have not been compared, verified, and corrected yet. This book, which has not been published yet, is of great importance due to the fact that it contains historical information about Sufism, especially first-hand information about some of the author’s Sufi contemporaries, the author's viewpoint and approach in the classification of Sufism, linguistic considerations, and other aspects. Accordingly, it is necessary to present a critical edition along with tables and annotations concerning the content of the book. In this study, in addition to introducing the existing manuscripts of the book Safinat-ul-Auliya, a number of linguistic, literary, content-related, and calligraphic features of the work, as well as the reasons for the necessity of editing the book have been discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystical texts
  • Hagiography
  • Critical editing of the text
  • Manuscript
  • Dara Shikoh
  • Safinat-ul-Auliya
ابراهیم، علی­رضا. (1398).«داراشکوه»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، چ پنجم، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
تمیم­داری، احمد. (1392). عرفان و ادب در عصر صفوی، ویرایش دوم، تهران: حکمت.
جامی، نور­الدین عبدالرحمن. (1386). نفحات الانس، تصحیح محمود عابدی، چ پنجم، تهران: سخن.
جعفری، حسین علی و دهقانی­ زاده، محمدرضا. (1399). زندگی­نامه، اندیشه و آثار محمد داراشکوه، تهران: حکمت و عرفان.
جهانبخش، جویا. (1378). راهنمای تصحیح متون، چ سوم، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
حجتی، حمیده. (1380). «داراشکوه»، دانشنامه ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، ج4، تهران: طبع و نشر.
داراشکوه، محمد. (1390). اوپانیشاد (سرّ اکبر)، مقدمۀ تارا چند و محمدرضا جلالی نائینی، چ پنجم، تهران: انتشارات علمی.
همان، (1344). سکینة­الاولیاء، به کوشش تارا چند و سید محمدرضا جلالی نائینی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علمی.
همان، (1335). منتخبات آثار محمد داراشکوه، به کوشش سید محمدرضا جلالی نائینی، تهران: تابان.
شایگان، داریوش. (1384). آیین هند و عرفان اسلامی (بر اساس مجمع­البحرین)، ترجمۀ جمشید ارجمند، چ دوم، تهران: نشر و پژوهش فرزان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
شیمل، آنه ماری. (1373). ادبیات اسلامی هند، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح الله. (1392). تاریخ ادبیات در ایران، ج پنجم، چ نهم، تهران: فردوس.
عطار نیشابوری، فرید­الدین محمد. (1387). تذکرة­الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، چ هجدهم، تهران: زوّار.
فهرستگان نسخ خطی(سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران) https//scripts.nlai.ir .
کاشفی، علی بن حسین واعظ. (1356) (2536 شاهنشاهی)، رشحات عین الحیات، تصحیح علی اصغر معینیان، تهران: چاپخانۀ خرمی.
لاهوری، یمین خان.(1971.م). تاریخ شعر و سخنوران فارسی در لاهور، کراچی: نیشنل پبلشنگ.
نوشاهی، عارف. (1385). «محمد داراشکوه» در مجموعه مقالات آشنایان ره عشق، زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هجویری، علی بن عثمان. (1380). کشف ­المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، چ هفتم، تهران: انتشارات طهوری.
Hasrat, Bikrama Jit, )1982). Dara Shikuh: Life and Works, New Dehli: Munshiram.
 
Ebrahim, Ali-Reza. (2018). "Darashikoh", Great Islamic Encyclopaedia, by Kazem Mousavi - Bojnourdi, fifth edition, Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia.
Tamim Dari, Ahmad. (2012). Mysticism and literature in the Safavid era, second edition, Tehran: Hikmat.
Jami, Nuruddin Abdurrahman. (2007). Nafahat – Al- Ons, by Mahmoud Abedi, fifth edition, Tehran: Sokhan.
 Jafari, Hossein- Ali and Dehghanizadeh, Mohammad-reza. (2019). Biography, thoughts and works of Mohammad Darashikoh, Tehran: Hikmat and Irfan.
 Jahanbakhsh, jouya. (1999). Text correction guide, third edition, Tehran: Written Heritage Publishing House.
 Hojjati, Hamideh. (2001). "Darashikoh", Encyclopedia of Persian literature, by Hasan Anousheh, Vol. 4, Tehran: Taba' and Nashr.
Darashikoh, Mohammad. (2011). Upanishad (Serr- e-  Akbar), Introduction by Tara Chand and Mohammad- Reza Jalali Naini, fifth edition, Tehran: Scientific Publications.
Darashikoh, Mohammad. (1965). Sakinat-al-Aulia, by Tara Chand and Seyyed Mohammad Reza Jalali Naini, Tehran: Scientific Press Institute.
Darashikoh, Mohammad. (1956). Selected works of Mohammad Darashkoh, by Seyyed Mohammad Reza Jalali Naini, Tehran: Taban.
Shaygan, Dariush. (2005). Indian religion and Islamic mysticism (based on Majma'-Al- Bahrain), translated by Jamshid Arjomand, second edition, Tehran: Farzan publishing and research.
Shafi'i Kadkani, Mohammad- Reza. (2012). The language of poetry in Sufi's texts, Tehran: Sokhn.
Schimmel, Anne Marie. (1994). Islamic literature of India, translated by Yaqub Azhand, Tehran: Amir Kabir.
Safa, Zabihullah. (2012). History of literature in Iran, fifth volume, ninth edition, Tehran: Ferdous.
Attar Neishabouri, Fariduddin Mohammad. (1387). Tadzkirat-al-Auliya, by Mohammad Iste'lami, 18th edition, Tehran: Zavar.
Kashefi, Ali ibn Hossein Waez. (1977). Rashahaat Ain al-Hayat, edited by Ali Asghar Moinian, Tehran: Khorrami Publisher.
Lahori, Yamin Khan. (1971). History of Persian poetry and speakers in Lahore, Karachi: National Publishing.
Naushahi, Aref. (2006). "Mohammed Darashikoh" in the Collection of essays of acquaintances of Love, by Nasrullah Pourjavadi, Tehran: Academic Publishing Center.
 Hojwiri, Ali ibn Othman. (2001). Kashf al-Mahjub, by Zhukovsky, seventh edition, Tehran: Tahouri Publications.
https//scripts.nlai.ir. (Organization of Documents and National Library of the Islamic Republic of Iran)