نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی، قزوین، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی، قزوین، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی، قزوین، ایران

چکیده

کرامت از پدیده‌های بسیار مهم در متون صوفیه است. یکی از انواع کرامت‌های مبتنی‌‎بر تصرف در نفوس، انتقال شرّ است که دقیقاً نقطۀ مقابل شفابخشی است. در این مقاله سعی شده ‌است باتکیه‌بر مهم‌ترین متون عرفانی بر پایۀ مطالعات کتابخانه‌ای و به روش توصیفی‌تحلیلی و البته تطبیق با اسطوره‌ها مسئلۀ انتقال شرّ و انگیزه‌ها و انواع آن در حکایت‌های عرفانی بررسی شود. براساس یافته‌های تحقیق در این‌گونه حکایت‌ها، صاحب کرامت شخصی سالم را با مقاصد و نیات مختلف ازطریق قدرت معنوی به شرّ (مرگ یا بیماری) مبتلا می‌کند. انگیزه‌ها و اغراض انتقال شرّ عبارت‌اند از تشفی خاطر شیخ، اثبات قدرت معنوی شیخ، مطیع‌ساختن مریدان، دفع بلا و ستم از مردم، تنبیه و هدایت منکران، دفاع از خود (در موقعیت گناه یا وضعیت نامطلوب) و بلاگردانی. افزون‌بر انگیزه‌ها، انتقال شرّ از دو منظر قابل طبقه‌بندی است: نخست از منظر دائمی (مرگ) یا موقتی (بیماری) بودن، دوم از جهت مستقیم (آگاهانه) و غیرمستقیم (ناآگاهانه) بودن انتقال شرّ.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation and analysis of the transmission of evil in Persian mystical texts

نویسندگان [English]

  • Afrooz Khodabadehloo 1
  • Seyyed Mohsen Hosseini Moakhkhar 2
  • Seyyed Ali Ghasemzadeh 3

1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

3 Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

چکیده [English]

Dignity is a significant theme in Sufi texts. One of the types of dignity based on the possession of souls is the transmission of evil, which is the exact opposite of healing. This article aims to investigate the issue of the transmission of evil, including its motivations and types as depicted in mystical stories derived from the most important mystical texts. The investigation employs library studies and descriptive-analytical methods, and of course, matching with myths. Based on the findings of the research, in such anecdotes, the owner of dignity causes evil (death or illness) to a healthy person with different purposes and intentions through spiritual power. The motivations and purposes of the transmission of evil are to heal the sheikh's heart, to prove the sheikh's spiritual power, to make the disciples obedient, to ward off evil and oppression from the people, to punish and guide the unbelievers, to defend oneself (in a situation of guilt or an unfavorable situation) and to destroy. In addition to motives, the transmission of evil can be classified from two perspectives: first, from the point of view of being permanent (death) or temporary (disease), and second, from the direct (conscious) and indirect (unconscious) direction of the transfer of evil.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystical texts
  • Myths
  • Dignity
  • Transmission of evil
  • Destruction
انصاری، خواجه عبدالله. (1362). طبقات الصوفیه. تصحیح عبدالحی حبیبی قندهاری. تهران: فروغی.
ابن‌‌ترکه، علی‌بن‌محمد. (1378). شرح فصوص الحکم ابن‌عربی. قم: بیدار
ابن‌عربی، محی‌الدین. (1400ق). فصوص الحکم. تصحیح ابوعلاء عفیفی. بیروت: داراکتب العربیه.
ابن‌عربی، محی‌الدین. (بی‌تا). الفتوحات مکیه. به‌کوشش عثمان اسماعیل یحیی. فاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب
ابن‌‌سینا، حسین. (1395).  الهیات شفا. ترجمۀ ابراهیم دادجو. تهران: امیرکبیر
الیاده، میرچا. (1396). تاریخ اندیشه‌های دینی. ترجمۀ مانی صالحی علامه. تهران: نیلوفر
براتی‌خوانساری، محمود؛ چرمهینی، حسین‌بن‌علی. (1399). «بررسی کارکردهای نظریۀ پراپ در حکایات اسرار التوحید». متن‌پژوهی ادبی. 24(83). صص 295- 257.
براتیه، زهرا؛ ابراهیمی، قربانعلی؛ چترایی، مهرداد. (1398). «تحلیل اسطوره‌شناختی آیین بلاگردانی درحدیقۀ سنایی». ادبیات عــرفانـی و اسطـوره‌شنـاختی. 15(57). صص93- 71.
براتیه، زهرا؛ ابراهیمی، قربانعلی؛ چترایی، مهرداد. (1401). «باور بلاگردانی در مثتوی و دیوان عطار». سبک‌‌شناسی نظم و نثر فارسی .17(77). صص137- 121.
جام نامقی، احمد. (1390). انس‌التّائبین. تصحیح و توضیح علی فاضل. تهران: توس.
جامی، عبدالرحمن. (1394). نفحات‌الانس. تهران: سخن
جاهودا، گوستاو. (1371). روان‌شناسی خرافات و بلایا. ترجمۀ محمدتقی براهنی.تهران: البرز
حسینی مؤخر، سیدمحسن. (1400). «درد برگرفتن؛ بازتاب آیین اسطوره‌ای در متون عرفانی نقشبندیه». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. (62). صص210- 179.
حقی، مریم. (1397). «شیوه‌های کرامت شفابخشی در متون نثر عرفانی». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. 14(53). صص154- 121.
رضایی، امین؛ پورنامداریان، تقی؛ محمدنژاد عالی زمینی، یوسف. (1399) «تحلیل معرفت‌شناسی کرامات شیخ احمد جام ژنده‌پیل». ادبیات عرفانی. دانشگاه الزهرا. 12(23). صص140- 112.
سنایی غزنوی، مجدود. (1374). حدیقه الحقیقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن.
شهبازی، ایرج؛ ارجی، علی‌اصغر. (1387). سبع هشتم. قزوین: سایه‌گستر
شیرازی، صدرالمتالهین. (1396). شرح اصول کافی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
طباطبایی، محمدحسین. (1387). المیزان فى تفسیر القرآن.  قم: اسماعیلیان
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1370). تذکره الاولیا. تصحیح محمد استعلامی. تهران: زوار
غزنوی، سدیدالدین‌محمد. (1340). مقامات ژنده‌پیل. تصحیح حشمت‌الله مؤید سنندجی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
فریزر. رابرت. (1401). شاخۀ زرین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. چاپ 15. تهران: آگاه
قشیری، ابوالقاسم. (1379). رسالۀ قشیریه. ترجمۀ ابوعلی عثمانی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی
کاشفی، حسین. (1356). رشحات عین‌الحیاة فى مناقب مشایخ‌الطریقه ‌النقشبندیه. تصحیح علی‌اصغر معینیان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی
کالدر، تاد. ( 1396). مفهوم شرّ. ترجمۀ ایمان شفیع‌بیک. تهران: ققنوس
کرکی، ملامحمد امین.(1380). ملفوظات احرار. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
کلابادی، ابوبکرمحمد. (1363). تعرف. به‌کوشش محمدجواد شریعت. تهران: اساطیر.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1376). کشف الاسرار و عدة الابرار. چاپ5. تهران: امیرکبیر.
میهنی، محمدبن‌منور. (1393). اسرار التوحید. تصحیح محمدرضاشفیعی‌کدکنی. تهران: آگاه
نجفی، ابوالحسن. (1378)  فرهنگ فارسی عامیانه. جلد1.تهران: نیلوفر
هجویری، ابوالحسن. (1383). کشف ‌المحجوب. تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش
 
Card.C.2010.Conforting Evil: Terrorism.Torture Genoside.Cambridge: Cambridge university.
Douglas, T (1995). Scapegoats: Transferring Blame. New York, NY & London, UK: Routledge
Hick,John(1989)Interpretation of Religion;Human Respanse to the Trancendent.Yale University
 References:
Ansari. Khaje Abdullah (1983). Tabaqat al-Sufi. Edited by Abdul Hai Habibi qandahari. Tehran: Foroughi
 Ibn Arabi, Mohye-Ddin. The conquests of Makkiye. Through the efforts of Osman Ismail Yahya. Fahera: Al-Hiyeh al-Masriyyah Al-Ame for the book
Ibnesina, Hossein (2015) Theology of healing. Translated by Ibrahim Dadjo. Tehran: Amir Kabir
Eliade Mircha (2016) History of religious ideas. Translated by Mani Salehi Allameh. Tehran: Nilofar
 Bukhari. Muhammad ibne Ismail (2012). Introduction to Sufism. Edited and translated by Adl Ali Nourahrari. Tehran: Sheikhul Islam Ahmad Jam
Baratie Zahra va etal. (2018). "Mythological analysis of Balaghardani ritual in Hadiqesanai". Faslanama of mystical and mythological literature. Q. 15. No. 57. pp.71-93 Baratie va etal(2022) Belief in Scapegoating in Rumi's Masnavi and Attar's Divan. Journal of Stylistics of Persian Poetry and Prose.Q. 17.NO77.Pp.121-137
Rezaei, Amin, Pournamdarian Taghi, Mohammad Nejad Ali Zami, Youssef (2018) Epistemology analysis of Sheikh Ahmad Jam Gende Pil. Mystical literature of Al-Zahra University. Q. 12. Q. 23. pp. 112-140
Hosseini moakhkhar, Seydam Mohsen. (2021). "Taking pain; the reflection of myths in the mystical texts of Naqshbandi". Quarterly Journal of Mystical Literature and Cognitive Mythology. No. 62, pp. 179-210
Haghi Maryam (2017)."Methods of healing dignity in mystical prose texts". Quarterly Journal of Mystical Literature and Cognitive Mythology.Q. 14. No. 53. pp.121-154
Barati Khansari, Mahmoud Va charmihani, Hasban Ibn Ali (2019) Studying the functions of the theory of prop in the stories of Asrar al-Tawheed. Literary research text. Q24. Sh. 83. pp. 257-295
Jami, Abdul Rahman, (1858). Nafahatolons. Calcutta: Lacey Press.
Jahoda, Gustav. (1992). Psychology of superstitions and disasters. Translated by Mohammad Taghi Brahni. 1. Tehran: Alborz
Soleimani Amiri, Askari (2009) Criticism of the Inevitability of God's Existence, Qom: Bostan Ketab
 Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza. (2012). The language of poetry in Sufiya's prose. Tehran: Sokhan.
Shahbazi, Iraj and Arji, Ali Asghar (2008) Sabe 8th, Qazvin, Sayeh Gostar
Attar Neishaburi. Farido-Ddin (1991). Tizkeratololya . Corrected by Mohammad Esteelami, Tehran: Zovvar
Ghaznavi Sudiduddin Muhammad (1961). Mghamat zende Pil. Corrected by Heshmatullah Moayed Sanandji. Tehran: Book Translation and Publishing Company
freezer. Robert (2022). golden branch Translated by Kazem Firouzmand. 15th edition Tehran: Aghaz
Ghosheyri Abul-Qasem (2000) Resalah Ghosheiriyyah. Translated by Abu Ali Osmani. Badi o-Zaman Farozanfar's correction.Tehran: elmi va farhangi
 Mihani, Muhammad ibn Monovvar (2014). Asrorottohid. Edited by Mohammad Reza Shafie kdekani. Tehran: Aghaz
 Meybodi Abul Fazl RashidoDdin (1997). kashfolasrar, fifth edition, Tehran: Amir Kabir.
Kashefi Hossein (1977) Ainol-Hayat's essays in the manuscripts of Mashaikh al-Tariqa al-Naqshbandiya, corrected by Ali Asghar Moinian. tahren: Nouriani Charitable Foundation
Calder, Todd, (2016). The concept of evil. Translated by Iman Shafi Beik. Tehran: Qoqnos
Karki, Mulla Mohammad Amin. (2010). Malfuzat Ahrar, Tehran: Academic Publishing Center
Kalabadi, Abu Bakr Mohammad (1984) Taarrof. Through the efforts of Mohammad Javad Shariat. Tehran: Asatir.
Naseri, Zulfiqar (2019) Competing Approaches to the Problem of Evil, Qom: Seminary Propaganda Office
Najafi, Abulhasan. (1999) Persian folk culture. J . 1. Tehran: Nilufar
Hojviri, Abul Hasan (2004). Kashfol-Mahjoob Corrected by Mahmoud Abedi. Tehran: Soroush.