نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشیار، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

مقوله «انسان‌شناسی» بعد از خداشناسی، بدون تردید یکی از مهم‌ترین موضوعات در عرفان است و عارفان در این زمینه، نگاه ویژه و تفسیر خاصّی داشته‌اند. ابوعبدالله نفّری، به­ عنوان یکی از همین عارفان، گزارش تجارب عرفانی خود را در دو کتاب «المواقف» و «المخاطبات» در بندهای متعدّد و با زبانی بسیار پیچیده، ارائه داده است. از این رو می‌توان نگرش انسان‌شناسانه او را از این گزارش‌های شهودی، استنباط نمود. شناخت انسان در اندیشه این عارف دارای ابعاد مختلفی است که یکی از آن‌ها بحث از انسان مرتبط با ماسوای حق است. پرسش اصلی این پژوهش، به­طور مشخص این است که «انسانِ این جهانی» در اندیشه عرفانی نفّری چه ویژگی‌هایی دارد؟ با این هدف نگارندگان با روش توصیفی-تحلیلی، محتوای «انسان‌شناسانه» اندیشة عرفانی وی را با تمرکز بر مطالب مربوط به «انسان مادون»، استخراج و تدوین کرده و به این نتیجه رسیده­ اند که نفّری اصرار زیادی بر این مطلب دارد که انسان در برزخ «حق» و «ماسوا» قرار دارد و این جایگاه مهم‌ترین عامل ابتلا و آزمون انسان است. او همچنین مصادیق ماسوای حق را محدود به موجودات آفاقی ندانسته و برخی ساحت‌های وجودی خود انسان را نیز ازجمله مصادیق ماسوای حق می‌داند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Characteristics of “This World’s Man” in Al-Mawaqef and Al-Mukhatabat by Abu Abdollah Neffari

نویسندگان [English]

  • Reza Abasi 1
  • Azim Hamzeian 2

1 PhD Student of Islamic Sufism and Mysticism, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran

2 Associate Professor, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran

چکیده [English]

Following theology, anthropology is undoubtedly one of the most important issues in mysticism, and mystics have had a unique perspective and interpretation in this regard. Abu Abdollah Neffari, as one of these mystics, has presented his mystical experiences in numerous verses in the two books Al-Mawaqef and Al-Mukhatabat, using a highly intricate language. Hence, his anthropological approach can be inferred from these intuitive reports. Human recognition in the thought of this mystic has various dimensions, one of which involves the discussion of the human in relation to this world. The main question of this research is as follows: What are the characteristics of “this world’s man” in Neffari’s mystical thought? With this aim, the authors, using a descriptive-analytical method, extracted and compiled the “anthropological” content of his mystical thought with a focus on the verses related to “worldly human”. They have concluded that Neffari strongly emphasizes that humans exist in the intermediary realm between “Haq” (Truth) and “Maseva” (Deviation from the Truth), and this position is the most important factor in human affliction and trial. He also does not limit the examples of “maseva” to metaphysical beings and considers some aspects of human existence as examples of “maseva”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystical anthropology
  • Abu Abdollah Neffari
  • Al-Mawaqef and Al-Mukhatabat
  • Worldly human
  • This world’s man
آقاخانی‌نژاد، حسنعلی، (زمستان1389)، «زندگی‌نامه و آرای عرفانی محمدبن عبدالجبّار نفّری»، ادیان و عرفان، س 7، ش 26: صص 272-245.
المرزوقی، جمال، (2005)، النصوص الکاملة للنفّری، بی‌جا، الهیئة المصریة العامّة للکتاب.
تلمسانی، عفیف‌الدین، (1997)، شرح مواقف النفّری، دراسه و تحقیق و تعلیق د. جمال المرزوقی، تصدیر د. عاطف العراقی، بی‌جا: مرکز المحروسة.
حمزئیان، عظیم و اسدی، سمیّه، (1395)، «بررسی حجاب‌های عرفانی از دیدگاه ابوعبدالله نفّری»، پژوهش‌های ادب عرفانی(گوهر گویا)، س دهم، ش 31: صص 90-65.
حمزئیان، عظیم و دیگران، (1393)، «تمایز جایگاه علم و معرفت در عرفان ابوعبدالله نفّری»، مطالعات عرفانی، ش 19: صص 142-109.
رحیمیان، سعید، (1384)، «ارتباط خودشناسی با خداشناسی در عرفان ابن‌عربی»، انجمن معارف اسلامی ایران، ش3: صص 43-11.
سامی الیوسف، یوسف، (1997)، مقدّمة النفّری، دمشق، دار الینابیع.
عباسی، حبیب‌الله، (1386)، «معرفت و جهل در منظومة فکری محمد بن عبدالجبّار نفّری»، علوم انسانی دانشگاه الزهراء(س)، ش 61 و62: صص 203-183.
عباسی، رضا و دیگران، (1401)، «هستی‌شناسی عرفانی در المواقف و المخاطبات ابوعبدالله نفّری»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، س11، ش 21: صص 112-85.
میرهاشمی، مرتضی، (1377)، «سخنی پیرامون شرح احوال، آثار و اندیشه‌های محمد عبدالجبار نفّری»، چاپ شده در کتاب یادگارنامه استاد دکتر خسرو فرشیدورد: صص 216-201.
نفّری، محمدبن عبدالجبار بن الحسن، (1997)، «المواقف و المخاطبات»، به تصحیح و اهتمام یوحنا آربری، دارالکتب العلمیه، بیروت، لبنان.
نفّری الف، محمدبن عبدالجبار، (1391)، تحقیق و ترجمه کتاب «المواقف» محمد عبدالجبار نفّری، مترجم صادق تکاورنژاد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد.
  
 
 
 
Al-Marzooqi, J. (2005). Al- Nosus Al-Kamela Lenefarri. Cairo: The Egyptian Public Library. Arabic.
Nefarri M. (1997). Al- Mavaqef va Al- Mokhatebat. Edited by Arbery. Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya; Arabic.
 Neffari A. (2012). "Research and translation of the book of Al-Mawaqif by Muhammad Abdul Jabbar Nefarri". Translated by Takavarnejad S. Master Thesis. Faculty of Theology and Islamic Studies. Ferdowsi University of Mashhad. Persian.
Neffari B. (2016) Khettab Doust (Translation of Al-Mokhatebate Nefarri) by Riae M. Tehran: Asre Kankash; Persian.
Sami Al-Yusuf Y. (1997). Introduction to the neffari. Damascus: Dar Al-Yanabi. Arabic.
Telmsani A. (1997). Description of Mavaqef Al- Nefarri. Edited by Al- Marzooqi J. nowhere: Al- Markaz Al Mahrose; Arabic.
 
Abasi H. (2007) “Knowledge and Ignorance in the Intellectual System of Muhammad Ibn Abdul Jabbar Neffari”. Al-Zahra University Humanities Quarterly; Nos. 61 and 62, 203-183. Persian.
Abasi R. (2022) "Mystical Ontology" in "Al-Mawaqif" and "Al-MoKhattebat" by Abu Abdullah Nefari. Ontological Researches. Vol 11. No.21, pp. 85-112. Persian.
Aqakhani nejad H. (2010) “Biography and mystical ideas of Neffari. Religious and Mysticism Quarterly. Year 7. No.26. pp. 245-272. Persian.
Hamzeian A and Asadi S. (2016). "Investigating mystic hijabs from Abu Abdullah Neffari's point of view". Mystical literature researches. Year 10. No. 31, pp. 65-90. Persian.
Hamzeian A and others. (2014). “Distinguishing the place of science and knowledge in the mysticism of Abu Abdullah Neffari”. Mystical studies. No. 19, pp. 109-142. Persian.
Mirhashemi M. (1998). A word about the description of the situation, works and thoughts of Mohammad Abd-algabar Neffari. Published in memoir book of khosro farshidvard, pp.201-216. Persian.
Rahimian S. (2005). The Relationship between self-knowledge and Theology in mysticism of ibn-Arabi. Iran’s Islamic Maaref Association.  No.3, pp 11-43. Persian.