نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پیش‌بینی‌ناپذیر بودن نمود‌های گوناگون ادب غنایی که ریشه در تجلیات بی‌حد و حصر عواطف انسانی دارد، تقویت‌کنندۀ این ذهنیت است که هر لحظه، در گوشه و کنار آثار مختلف، امکان بروز نمونه‌ای نو و حتی ناشناخته از این نوع ادبی در یکی از زیرشاخه‌های فراوانش وجود دارد. یکی از این نمونه‌های محتمل، مفاخره‌ای است بدیع که نجم‌الدین رازی از زبان پیامبر (ص) به رشته تحریر درآورده ‌است. طبیعی است که جایگاه منحصربه‌فرد مفاخره‌گر در همۀ جنبه‌های محتوایی و زبانی قطعۀ اشاره‌شده مؤثر بوده باشد. قدرت نویسندگی و ارادت قلبی مؤلف مرصادالعباد نیز بی‌تردید بر تأثیر هرچه بیشتر این مفاخرۀ فرضی افزوده ‌است. در این مقاله، ضمن استخراج و معرفی این قطعۀ ویژه، آنچه‌که ازنظر محتوا و مؤلفه‌های زبانی موجب برجستگی و امتیاز این مفاخره نسبت به سایر مفاخرات مرسوم و متداول ادب فارسی می‌شود، باتوجه به جایگاه بی‌بدیل پیامبر والامقام (ص) در مقام مفاخره‌گر، ارائه و تحلیل خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Content and Language Analysis of a Unique Boasting by the Prophet Mohammad (pbuh) Narrated by Najmeddin Razi

نویسندگان [English]

  • Ali Shahlazadeh 1
  • Mir Jalil Akrami 2

1 PhD student of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran

2 Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran

چکیده [English]

The unpredictability of various forms of lyric literature, which is rooted in the limitless manifestations of human emotions, reinforces this thought that in the corner of various works, there is a possibility of emergence of a new and even unknown example of this type of literature in one of its many sub-branches. One of these possible examples is an original boasting written by Najmeddin Razi from the words of the Holy Prophet Mohammad. All aspects of the content and language of the mentioned piece have naturally been affected by the unique position of the boaster. The writing ability and the deep devotion of the author of Mersad ol-Ebad undoubtedly added to the impact of this hypothetical boasting. In this article, while extracting and introducing this special piece, the content and linguistic components that make this boasting stand out compared to other common boastings in Persian literature will be presented and analyzed considering the unprecedented centrality of its high-ranking speaker, the Holy Prophet Mohammad (pbuh).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet (pbuh)
  • Lyric literature
  • Boasting
  • Najmeddin Razi
  • Mersad ol-Ebad
اخوان ثالث، مهدی (1387). از این اوستا، چاپ 16، تهران: زمستان.
امیری خراسانی، احمد (1383). مفاخره در شعر فارسی، چاپ 1، کرمان: دارالهدی.
باباطاهر (1383). دوبیتی‌های باباطاهر، با مقدمۀ مهدی الهی قمشه‌ای، چاپ 1، قم: نگاران قلم.
بروستر، اسکات (1395). شعر غنایی، ترجمۀ رحیم کوشش، چاپ 2، تهران: سبزان.
بقلی شیرازی، شیخ روزبهان (1360). شرح شطحیّات، تصحیح و مقدّمه هانری کربن، چاپ 1، تهران: طهوری.
جامی، نورالدین عبدالرحمان (1382). نفحات الانس من حضرات القدس، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، چاپ 4، تهران: اطلاعات.
حسینی طهرانی، سید محمد حسین (1423). الله‌شناسی، چاپ 3، مشهد: علامه طباطبایی.
خطیبی، حسین (1366). فنّ نثر در ادب فارسی، چاپ 1، تهران: زوّار.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1393). بحر در کوزه، چاپ 15، تهران: علمی.
سعدی، مصلح بن عبدلله (1382). کلیّات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، چاپ 7، تهران: ققنوس.
شاه نعمت‌الله ولی، سید نورالدین (1372). دیوان شاه نعمت‌الله ولی، مقدّمه سعید نفیسی و حواشی م. درویش، چاپ 7، تهران: جاویدان.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1394). در هرگز و همیشه انسان، چاپ 1، تهران: سخن.
شمس تبریزی، محمد بن علی (1377). مقالات شمس، تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد، چاپ 2، تهران: خوارزمی.
شمیسا، سیروس (1395). نگاهی تازه به بیان، ویرایش 3، چاپ 6، تهران: میترا.
صفا، ذبیح الله (1357). گنج سخن، چاپ 6، تهران: دانشگاه تهران.
صفا، ذبیح الله (1369). تاریخ ادبیّات در ایران، چاپ 7، تهران: فردوس.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1358). مختارنامه، تصحیح و مقدّمه و حواشی از محمدرضا شفیعی‌کدکنی، چاپ 1، تهران: توس.
عطار، محمد بن ابراهیم (1388). الهی‌نامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی‌کدکنی، چاپ 5، تهران: سخن.
عموزاده، محمد و قادری نجف‌آبادی، سلیمان و رضایی، والی (1398). «واکاوی شناختی-کاربردشناختی جملات شرطی در زبان فارسی»، جستارهای زبانی، سال10، شمارۀ 6، صص 233-260.
گنجوی، نظامی (1362). دیوان قصاید و غزلیّات نظامی گنجوی، مقدّمه و تصحیح سعید نفیسی، چاپ 5، تهران: فروغی.
منوچهری دامغانی، احمد بن قوس بن احمد (1338). دیوان منوچهری دامغانی، به‌کوشش محمد دبیرسیاقی، چاپ 2، تهران: زوّار.
مولانا، جلال‌الدین محمد (1386). فیه ما فیه، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزان‌فر، چاپ 3، تهران: نگاه.
مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (1383). کلیّات شمس تبریزی، مطابق نسخه تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر، چاپ 3، تهران: صدای معاصر.
نجم رازی، عبدالله‌بن‌محمد (1380). مرصاد العباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، چاپ 9، تهران: علمی و فرهنگی.
نظامی، الیاس بن یوسف (1398). اقبال‌نامه، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، چاپ 10، تهران: قطره.
نهج‌البلاغه (1374). ترجمۀ اسدالله مبشّری، چاپ 8، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
 
 Amirie Khorasani, A. (2004). Mofaxere dar She're Farsi. 1th ed. Kerman: Darowlhowda.
Amuzade, M. Gaderie najafabadi, S. Rezai, V. (2019). "A Cognitive and Pragmatic Analysis of Persian Conditionals". Jostar haye zabani. 10. 6: 233-260.
Attar, M. (2009). Elahiname. Edited by M, Shafi'ie kadkani. 5th ed. Tehran: Soxan.
Attare neyshaburi, F. (1980). Moxtarname. Edited by M. Shafī'ie kadkani. 1th ed. Tehran: Tus.
Axavane Sales, M. (2008). Az In Avesta. 16th ed. Tehran: Zemestan.
Baqlie shirazi, R. (1981). Sharhe Shatahiyyat. Edited by H. Corbin. 1th ed. Tehran: Tahuri.  
Baba Taher. (2004). Baba Taher's 2-coupleted. Edited by M. Elahie Qomshei. 1st ed. Qom: Negaran qalam.
Brewster, S. (2016). Lyric Poetry. Translated by R, kushesh. 2th ed. Tehran: Sabzan.
Ganjavi, N. (1983). Divane Qasayed va Qazaliyyate Nezamie Ganjavi. Edited by S, nafisi. 5th ed. Tehran: Furuqi.
Hoseynie tehrani, M. (2003). Allahshenasi. 3th ed. Mashhad: Allame tabatabai.
Jami, N. (2003). Nafahat-owl-Ons men Hazarat-owl-Gods. Edited by  H. Corbin. 4th ed. Tehran: ettela'at.
Manuchehrie Damqani, A. (1959). Divane Ostad Manuchehrie Damqani . Edited by M. dabir siyaqi. 2 th ed. Tehran: Zavvar.
Mowlana, J. (2007). Fihe Ma Fih. Edited by  B. fowruzanfar. 3th ed. Tehran: Negah.
Mowlavi, J. (2004). Kowlliyate Shamse Tabrizi. Edited by B. fowruzanfar. 3th ed. Tehran: Sedaye mow'aser.
Nahjowlbalaqe. (1995). Tr. by A. mobasheri. 8th ed. Tehran: Nashre farhange eslami.
Najme razi, A. (2001). Mersadowlebad. Edited by M .Riyahi. 9th ed. Tehran: Elmi va farhangi.
Nezami, E. (2019). Eqbalname. Edited by H. vahide dastgerdi. 10th ed. Tehran: Qatre.
Sa'di, M. (2003). Kowlliyate Sa'di. Edited by M. Furuqi. 7th ed. Tehran: Gognus.
Safā, Z. (1979). Ganje Soxan. 6th Ed. Tehran: Tehran University.
Safā, Z. (1990). Tarixe Adabiyyat dar Iran. 7th ed. Tehran: Ferdows.
Shafi'ie kadkani, M. (2015). Dar hargez va hamisheye ensan. 1th ed. Tehran: Soxan.
Shamisa, S. (2016). Figures of Speech: A New outline. 6th ed. Tehran: Mitra.
Shamse tabrizi, M. (1998). Maqalate Shamse Tabrizi. Edited by M. Mowvahhed. 2th ed. Tehran: Xarazmi.
Shah ne'matowllahe vali, N. (1993). Divane Shah Ne'matowllahe Vali. Edited by S. nafisi. 7th ed. Tehran: Javidan.
Xatibi, H. (1987). Fanne Nasr dar Adabe Parsi. 1th ed. Tehran: Zavvar. 
Zarrinkub, A. (2014). Bahr dar Kuze. 15th ed. Tehran: Elmi.