نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی و اجتماعی،دانشگاه مازندران،بابلسر،ایران

چکیده

از دوران قدیم همواره گروهی به وجود مراتبی برای عالم معتقد بوده‌اند. عالم خیال منفصل، به‌عنوان عالمی واسطه بین عالم ماده و عالم عقل- و البته تحت عناوین مختلف- در جهان اسلام مطرح شد. قوۀ خیال نیز قوۀ میانجی حس و عقل درنظر گرفته شد. از طرفی در میان ملل مختلف، تجارب دینی و عرفانی‌ای وجود داشته است که از آن با نام‌های متفاوتی مانند کرامات، خوارق عادات و... نامبرده می‌شود. در میان صوفیه، این موضوعات اهمیت و بسامد ویژه‌ای داشت؛ به‌طوری‌که متون متعددی در این زمینه به یادگار ماند که تذکرة‌الاولیاء یکی از آن‌هاست. هانری کربن مستشرقی است که به کمک مؤلفه‌های پدیدارشناسی، در برخورد با تجارب عرفانی اولیا، لزوم درک صحیح آن را در موضع دقیقش یعنی عالم خیال منفصل، بارها یادآور می‌شود. پژوهش حاضر در سایۀ نزدیک‌شدن بهروش کربن که همان تأویل یا کشف‌المحجوب است، معیارهایی ارائه می‌دهد که در تذکرة‌الاولیاء به کمک آن می‌توان خیالی (مثالی) بودن مرتبۀ وقایع را تشخیص داد. یافته‌های پژوهش ناظر بر این است که معیارهایی مانند زمان قدسی، ارتباط با فرشته، اوصاف لطیف و مثالی و... قادرند مکان صحیح وقوع وقایع مثالی را به مخاطبان متونی نظیر تذکرة‌الاولیاء نشان دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criteria for Distinguishing the Discontinuous Imaginal Universe Events: Employing Henry Corbin’s Method in Tazkirat-al-Awliā

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jahangiri zeyni 1
  • Siavash Haghjou 2
  • Farzad Balou 3
  • Morteza Mohseni 2

1 Ph.D. Candidate of Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

2 Associate Professor of Persian Language and Literature Department, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

3 Associate Professor of Persian Language and Literature Department, University of Mazandara,. Babolsar, Iran

چکیده [English]

Since the ancient times, there have always been groups of people who believed in the order of the universe. The concept of discontinuous imaginal world was raised in the Muslim world as the mediator between the world of intellect and the world of matter, of course under different titles. The imagination was also considered to be the mediator between sense and reason. Moreover, there exist religious and mystical experiences in different nations which are named differently, including metaphysical powers (Kerāmāt), supernatural wonders (Khavāriq-e-ādāt), and the like. These issues were of great importance and recurrence among the Sufis and various texts have addressed them; one of which is Tazkirat-al-Awliā. Henry Corbin, an Orientalogist, who applied phenomenological components in examining the mystical experiences of Sufis, recurrently reminds us of the necessity of proper understanding of it in its precise position, i.e. discontinuous imaginal universe. The present study, approaching Corbin’s method, which is the same as interpretation (ta’wil) or revelation of the veiled (Kashf-ol-Mahjoub), provides criteria that can be used to discern the imaginary dimension of the eventsin Tazkirat-al-Awliā. The findings of the study suggest that criteria such as sacred time, relationship with angels, subtle and imaginal descriptions, and the like could display the proper place of occurrence of imaginal events to readers of such texts as Tazkirat-al-Awliā.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Henry Corbin
  • discontinuous imaginal universe
  • Tazkirat-al-Awliā
-         ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1379). شعاع اندیشه و شهود در فلسفۀ سهروردی. چاپ پنجم. حکمت. تهران.
-         چیتیک، ویلیام. (1383). عوالم خیال. ترجمۀ سید محمود یوسف ثانی. پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی. تهران.
-         ستاری، جلال. (1366). رمز و مثل در روانکاوی. توس. تهران.
-         سهروردی، شهاب. (1390). حکمة‌الاشراق. ترجمه و شرح از جعفر سجادی. چاپ دهم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
-         شایگان، داریوش. (1394). هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمۀ باقر پرهام. چاپ هفتم. فرزان روز. تهران
-         عطار، محمدابن‌ابراهیم، (1386). تذکرة‌الاولیاء. تصحیح و توضیح محمد استعلامی. چاپ هفدهم. زوار. تهران.
-         فلوطین. (1378). اثولوجیا. ترجمه و شرح فارسی دکتر حسن ملکشاهی. سروش. تهران.
-         کربن، هانری. (1358). ارض ملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز. ترجمۀ ضیاءالدین دهشیری. طهوری. تهران.
-         ـــــــــــ. (1395). ارض ملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز. ترجمه انشاءالله رحمتی. سوفیا. تهران.
-         ـــــــــــ. (1383). از هایدگر تا سهروردی. ترجمۀ حامد فولادوند. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهران.
-         ـــــــــــ. (1387). ابن‌سینا و تمثیل عرفانی. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. جامی. تهران.
-         ـــــــــــ. (1392). ابن‌سینا و تمثیل عرفانی. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. چاپ سوم. سوفیا. تهران.
-         ـــــــــــ. (1390 الف). تخیل خلاق در عرفان ابن‌عربی. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. جامی. تهران.
-         ـــــــــــ. (1390 ب). معبد و مکاشفه. مقدمه، ترجمه و توضیح انشاءالله رحمتی. چاپ دوم. مؤسسۀ بوستان کتاب. قم.
-         ـــــــــــ. (1393). روابط حکمت اشراق و فلسفۀ ایران باستان. ترجمۀ احمد فردید و عبدالحسین گلشن. چاپ چهارم. مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. تهران.