نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان
2 عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان
چکیده
چکیده
شطح پدیده‌ای است که در گذر زمان تعاریف متفاوت و گاه متناقضی یافته است. این دامنة وسیع تعاریف می‌تواند افزون بر تفاوت نگاه و رویکرد معرّفان، ناشی از سیر تحوّل شطحیات عرفا نیز باشد. اما با وجود اقبال بسیاری از صاحب‌نظران متقدّم و نیز متأخّر به تعریف شطح، اغلب تعاریف صورت گرفته جامع مصادیق شطح نیست و در بسیاری از موارد تنها به ردّ یا قبول و توجیه شطح نظر دارد نه تعریف ماهوی آن.
از این رو در پژوهش حاضر ضمن نقد تعریف سنّتی، رویکردهای جدید نسبت به تعریف را مطرح نمودیم. سپس با مروری بر تعاریف ارائه شده از شطح، به بررسی انواع تعاریف مذکور و بسامد مؤلّفه‌های مطرح شده در این تعاریف و نقد اهمّیّت و لزوم هر یک از آنها در تعریف شطح پرداختیم.
بررسی تعریف‌های شطح نشان داد که مهم‌ترین موارد مطرح در تعریف شطح، غلبة سکر و وجد، ظاهر غریب و مخالف شرع، ادّعا و رعونت شطّاح و نیز سرریز شطح بر زبان عارف است که نقدهای بسیاری بر هریک وارد است و تعاریف صورت گرفته بر این اساس نمی‌تواند جامع مصادیق شطح باشد. بنا بر این بهتر است شطح را چنین تعریف کنیم: «شطح ابراز و اظهار اسراری است که ظرف محدود الفاظ و افعال انسانی گنجایش آن را ندارد و از این رو در بیان و فعل، ماهیتی متناقض و متشابه می‌یابد.»
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Critical Analysis of ‘Shath’ Definitions
نویسندگان [English]
- Samaneh Jafari 1
- Seyed Ali Asghar Mirbagherifard 2
1 Assistant Professor, Persian Literature Department, Farhangian , University, Tehran, Iran
2 Professor, Persian Language and Literature Department, Isfahan University, Ishfahan, Iran
چکیده [English]
‘Shath’ is a phenomenon which has obtained different and sometimes contradictory definitions through time. This vast range of definitions could be due to the development trend of the ‘Shath’ done by mystics as well as the difference among their approach and attitudes. However, though the appealing definition of the preceding and subsequent experts to the ‘Shath’, most of them do not include it comprehensively applicable, and in most of the cases they consider either the acceptance, rejection or justification of ‘Shath’, not the essence of its definition. Therefore, the present study raises the new approaches to the definition as well as criticizing the traditional ones. Then, reviewing present definitions of ‘Shath’, different types of definitions and the frequency of the presented components of them have been analyzed, and the importance and necessity of the existence of each component has been criticized. The analysis of ‘Shath’ definitions showed that the most important presented cases in them are the domination of intoxication and ecstasy; strange and anti religious appearance; and the claim and arrogance of the one who does ‘Shath’; as well as its overflowing through the language of mystics for which there are lots of critiques. The presented definitions could not include it comprehensively applicable accordingly. Thus, it would be better to define ‘Shath’ as follows: it is expressing and stating mysteries which are beyond the limited human capacity of words and acts. Therefore, it is formed in shape of words or acts either contradictory or similar.
کلیدواژه‌ها [English]
- Islamic Mysticism
- Mystical language
- Shath
- Shath definition
)