دوره 16 (1403)
دوره 15 (1402)
دوره 14 (1401)
دوره 13 (1400)
دوره 12 (1399)
دوره 11 (1398)
دوره 10 (1397)
دوره 9 (1396)
دوره 8 (1395)
دوره 7 (1394)
دوره 6 (1393)
دوره 5 (1392)
دوره 4 (1391)
دوره 3 (1390)
دوره 2 (1389)
دوره 1 (1388)
موضوعات = ادبیات عرفانی
تعداد مقالات: 28
راهبرد ناهم‌خوانی-گره‌گشایی در گفت‌وگوهای عرفانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1403
چکیده
مدل ناهم‌خوانی-گره‌گشایی (Incongruity-Resolution Model) یا IR که به طور سنتی ریشه در مطالعات طنز دارد، تاکنون به طور گسترده در تحلیل متون عرفانی به کار گرفته نشده است. این پژوهش با هدف ارائه یک مدل توسعه‌یافته برای ... بیشتر
خوانش مفهوم «کرامت» در اسرارالتوحید و ترجمۀ رسالۀ قشیریه براساس نظریۀ ایدئولوژی آلتوسر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 فروردین 1404
چکیده
نسبت‌دادن کرامات و خوارق عادات به مشایخ صوفیه، از دوران آغازین تصوف به‌صورت پراکنده در متون صوفیه رواج داشت و بخشی از تذکره‌ها و مقامات مشایخ صوفیه را به خود اختصاص‌داده‌است. اسرارالتوحید و ترجمۀ ... بیشتر
نوآوری های عین القضات همدانی در مفهوم کفر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1404
چکیده
یکی از مهمترین مباحث مطرح‌شده نزد متصوّفه، مسألۀ کفر و ایمان و پیوند آنها با یکدیگر است. اگرچه مفهوم کفر و ایمان در سده‌های نخست اسلام، تقریبا مبتنی بر مبانی اسلامی است، اما با بررسی دقیق آثار عین‌القضات، ... بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی داستان «شیخ صنعان» بر مبنای الگوی ون لیوون
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1404
چکیده
منطق‌الطیر، اثری عرفانی است که در آن داستان «شیخ صنعان»، به دلیل استفاده از کارگزاران اجتماعی و شیوه‌های مختلف بازنمایی کارگزاران اجتماعی، جایگاهی خاص دارد. هدف در این پژوهش، تحلیل گفتمان این ... بیشتر
بررسی و تحلیل کارکرد راوی در مناسبات معنایی و انتقال مفاهیم کشف المحجوب
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اردیبهشت 1404
چکیده
در دانش روایت‌شناسی، همواره نقش و کارکرد راوی‌ها در موضع انتقال معنا و بررسی چگونگی آن، مورد توجه تحلیلگران بوده است. از آنجایی که در متون عرفانی، فهم و درک معنای عمیق متن به‌طور مستقیم وابسته به نحوه ... بیشتر
بررسی ساختاری حکایاتِ یقظۀ (انتباهِ) مشایخ تصوف در منظومه‌های صوفیانۀ فارسی
دوره 16، شماره 39 ، دی 1403، ، صفحه 9-37
چکیده
مشایخ صوفیه در مرتبه‌ای فروتر از پیامبر(ص)، اسوه‌های ایمان و عمل صالح برای اهل طریقت‌اند، ازهمین‌رو حکایات مشایخِ صوفیه بخشی مهم از متون صوفیانه است، حاکی از اقوال و افعال و احوال آنان در معامله با ... بیشتر
بررسی شأن وجودی «حیوان» در آرا و اندیشه‌های ابن‌عربی
دوره 16، شماره 39 ، دی 1403، ، صفحه 37-61
چکیده
با اینکه معمولاً توجه به مسائل محیط زیستی و حیوانات، از دغدغه‌های متأخر بشری به حساب میآید، باید دانست مسئلۀ «حیوان» و شأن وجودی آن، از مباحث درازدامن در حکمت و تصوف اسلامی است. ابن‌عربی در شرح ... بیشتر
تحلیل عناصر معنادرمانی در منطق‌الطیر عطار نیشابوری
دوره 16، شماره 39 ، دی 1403، ، صفحه 63-94
چکیده
منطق‌الطیر به‌عنوان یکی از متون مهم ادبیات عرفانی، نمادی از جستوجوی انسان برای یافتن معنا و حقیقت است. برای بازنمایی ابعاد بیشتر این اثر ارزشمند، پژوهش حاضر به بررسی ارتباط میان نظریۀ معنادرمانی ... بیشتر
قلندریات به‌مثابۀ زیرگونه‌ای برای غزل عرفانی (با تأکید بر غزلی از سنایی)
دوره 16، شماره 39 ، دی 1403، ، صفحه 141-172
چکیده
در پژوهش‌های مربوط به قلندریات عمدتاً دو رویکرد اصلی وجود دارد؛ نخست رویکرد تأویلی که در آن تصاویر نمادین و به ظاهر خلاف عرف و شرع، در این شعرها به‌مثابۀ نشانگانی عرفانی مورد تفسیر و تأویل قرار می‌گیرند؛ ... بیشتر
اقوال و احوال صوفی محتضر، در آینۀ حکایات تذکرة الاولیا عطار و نفحات الانس جامی
دوره 16، شماره 38 ، مهر 1403، ، صفحه 9-38
چکیده
مرگ معمایی است که بشر از آغاز حیات تاکنون با آن مواجه بوده و تدقیق او در چیستی این پدیده، راهگشا نبوده است. گروه‌های مختلف جامعه باتوجه‌به عقاید، افکار، محیط و سبک زندگی نگرش‌های متفاوتی به مرگ دارند ... بیشتر
بررسی و تحلیل انتقال شرّ در متون عرفانی فارسی
دوره 16، شماره 38 ، مهر 1403، ، صفحه 39-71
چکیده
کرامت از پدیده‌های بسیار مهم در متون صوفیه است. یکی از انواع کرامت‌های مبتنیبر تصرف در نفوس، انتقال شرّ است که دقیقاً نقطۀ مقابل شفابخشی است. در این مقاله سعی شده است باتکیه‌بر مهمترین متون عرفانی ... بیشتر
«داستان تحول» در کشف الاسرار و عدة الابرار میبدی
دوره 16، شماره 38 ، مهر 1403، ، صفحه 167-197
چکیده
در برخی حکایت‌های صوفیانه شاهد تغییروتحول یکی از شخصیت‌ها هستیم؛ هرچند انتظار می‌رود در قصه با شخصیت‌های ایستا روبه‌رو شویم. در این موارد شخصیت دگرگون میشود و برخلاف ساختار قصه‌ها، به‌جای وقایع ... بیشتر
تحلیل نشانه‌شناختی و کارکردهای «خواب و واقعه» در صفوة الصفا ابن‌بزاز اردبیلی
دوره 16، شماره 37 ، مرداد 1403، ، صفحه 39-71
چکیده
نشانه‌های زبانی هر اثر با توجه به تجربههای عرفانی و شرایط زمانی، مقامی و زیستی عارف می‌تواند بر معانی متعددی دلالت کند. جستوجوی این آفاق معنایی و آشکارکردن روند تولید معنا از رویکردها و اهداف دانش ... بیشتر
معناشناسی عشق در بازخوانی متون عرفانی بر بنیان نظریۀ ربط
دوره 16، شماره 37 ، مرداد 1403، ، صفحه 135-165
چکیده
پژوهش حاضر به بازکاوی معنای عشق در گذر از متون عرفانی می‌پردازد. نظریۀ ربط اسپربر و ویلسون که بنیادی زبانی دارد و در گروه مقولات کاربردشناسی شناختی قرار می‌گیرد، چارچوب نظری این پژوهش را شکل داده است. ... بیشتر
نمادها و نمادواره‌های ابداعی در مصیبت‌نامۀ عطار
دوره 16، شماره 37 ، مرداد 1403، ، صفحه 167-197
چکیده
نماد مفهومی بسیار گسترده است که تعاریف متعددی در کتب مختلف از آن ارائه شده است. در دسته‌بندی نمادها یکی از اقسام نمادهایی که از آن نام برده شده، نمادهای ابداعی است که با عناوینی دیگر چون نمادهای تصادفی، ... بیشتر
استعارۀ مفهومی در شعر قلندری
دوره 16، شماره 36 ، اردیبهشت 1403، ، صفحه 9-41
چکیده
قلندریه یکی از فرقه‌های مهم در عرفان و تصوف اسلامی است که بسیاری از ابعاد نظری، اجتماعی و سلوکی آن، به دلیل تنوع شکل زندگی قلندران و وجود زمینه‌های مثبت و منفی و تناقض‌های آشکار و پنهانی که در این فرقه ... بیشتر
معرفی و ضرورت تصحیح شرح لمعات عراقی موسوم به معارف الحقایق فی تحقیق الدقایق
دوره 16، شماره 36 ، اردیبهشت 1403، ، صفحه 137-164
چکیده
معارف الحقایق فی تحقیق الدقایق در زمره متون عرفانی قرار می گیرد. نویسندة آن فردی به نام میرپادشاه است و در دست نویسش خود را از نوادگان میر حیدر کسبی معرفی میکند که از شیوخ فرقه نقشبندیه است و مزار ... بیشتر
مقاومت سلبی و ایجابی در تذکرة‌الاولیاء عطار
دوره 16، شماره 36 ، اردیبهشت 1403، ، صفحه 165-193
چکیده
تصوف معطوف به نجات آحاد جامعه است و برای مدیریت جامعه برنامة مدونی ندارد؛ اما این بدان معنا نیست که عرفا نیز نسبت به شرایط اجتماعی و سیاسی اطراف‌شان بی‌توجه بوده‌اند. در این پژوهش تلاش شده با بازخوانی ... بیشتر
پرتوی نو بر فعل ربطی «اید» در طبقات‌الصوفیه
دوره 15، شماره 35 ، بهمن 1402، ، صفحه 9-33
چکیده
«اید» یکی از کلمات دشوار و ناشناخته در «طبقات‌الصوفیه» است. این فعل حدود 300 بار در این کتاب به‌کار رفته و تاکنون تحقیقی جامع پیرامونِ آن انجام نشده است. در نوشتار حاضر، با بررسی دقیقِ کتاب ... بیشتر
تحلیل ارتباط کمال طلبی و اضطراب در آثار و اندیشه عطار
دوره 15، شماره 35 ، بهمن 1402، ، صفحه 35-61
چکیده
«کمال طلبی» به معنای تعیین استانداردها و معیارهای بسیار بالا و مطلق اندیشانه در ساحت های مختلف زندگی و فعالیت‌های انسانی است که برای نائلشدن به هدفی مشخص، در مسیری از پیش تعیین شده ... بیشتر
قهرمان و ضدقهرمان؛ شخصیت پردازی ابلیس در تذکره الاولیاء عطار نیشابوری
دوره 15، شماره 35 ، بهمن 1402، ، صفحه 117-142
چکیده
آرتور جعفری واژه ابلیس را محرف (ِDiabolos) یونانی می داند که مسیحیان آرامی یا عربی زبان، آن را وارد زبان عربی کرده اند.تلقی عرفای سکری از مفهوم ابلیس با طرح واره های ذهنی فقها و به تبع آن توده مردم سازگار نیست. ... بیشتر
مفهوم «وحدت» در مثنوی‌های مولانا و بیدل دهلوی بر اساس استعاره های شناختی
دوره 15، شماره 35 ، بهمن 1402، ، صفحه 143-183
چکیده
مفهوم «وحدت» یکی از مفاهیم انتزاعی، مبهم و بنیادی در حوزة عرفان و فلسفه است و استعاره عمده‌ترین و مهمترین محملی است که شعرای عارف، از جمله بیدل دهلوی و مولانا، برای ملموسکردن مفاهیم انتزاعیِ ... بیشتر
«بررسی سپهرنشانه ای عرفان و تصوف اسلامی در کشف المحجوب»
دوره 15، شماره 34 ، آبان 1402، ، صفحه 9-37
چکیده
از منظر نشانهشناسی فرهنگی، متون در حکم حافظۀ فرهنگی، محصول شرایط و ارتباطات بینافرهنگی و نمایانگر فرهنگ و نحوۀ سازمانبندی آن هستند. در طی قرون متمادی، عرفان و تصوف اسلامی در هیئت مجموعه ای ... بیشتر
«شکل شناسی مثنوی‌های تعلیمی و عرفانی بر مبنای سنت‌های ادبی» (از آغاز تا پایان قرن هفتم هجری)
دوره 15، شماره 34 ، آبان 1402، ، صفحه 101-139
چکیده
تاریخ ادب فارسی جاودانگی و تأثیرگذاری بیشتر مباحث ناب تعلیمی و عرفانی خود را درگونه های مختلف آن، مدیون قالب شعریِ «مثنوی» است. قالب مثنوی به دلیل ویژگی ممتاز و بارز آن در قافیه پردازی، ... بیشتر
فاصلۀ ایمان و اعتقاد در نظریّۀ مولانا
دوره 15، شماره 34 ، آبان 1402، ، صفحه 141-168