مهراد اسد پاسکی؛ علی تسلیمی؛ محمد کاظم یوسف پور
چکیده
انصاری صوفی برجستۀ شیوۀ صحو و از علمای مشهور حنبلی است. زندگیاش در اهتمام بر نوشتن حدیث، ارشاد و بدعتستیزی گذشت. او نیز مانند دیگر صوفیان همعصر خود چون هجویری و قشیری، در آثار خود ضمن تبیین برخی از ...
بیشتر
انصاری صوفی برجستۀ شیوۀ صحو و از علمای مشهور حنبلی است. زندگیاش در اهتمام بر نوشتن حدیث، ارشاد و بدعتستیزی گذشت. او نیز مانند دیگر صوفیان همعصر خود چون هجویری و قشیری، در آثار خود ضمن تبیین برخی از مسائل صوفیه، آرای حلاج را نیز انعکاس داده است. هدف مقاله معرفی همین آراست. این پژوهش سعی دارد تا با تلفیقی از روشهای تحلیل گفتمان سه سطحی فرکلاف و لاکلو و موف به مطالعۀ بازنمایی چهرۀ حلاج بپردازد. در بخش توصیف از فرانقش ِاندیشگانی دستور نظاممند هالیدی که برای بررسی فعلها و فرایندها مناسب است بهره گرفتهایم. نتایج بررسی نشان میدهد که از نظرگاه یک شیخالاسلام حنبلی، در کلام حلاج هرآنچه به رعایت حدود شریعت مربوط میشود، مورد پسند است و عدم پایبندی به ظواهر شریعت نارضایتی او را در پی دارد. بااینهمه شیخالاسلام، حلاج را مستحق آن فرجام ناگوار نمیشمارد و آن اتفاق را محصول توطئۀ اهل کلام میداند. از منظر گفتمان تصوف نیز نظر خواجه عبدالله دربارۀ حلاج تقریباً با دیدگاه دیگر صوفیان اهل صحو مشترک است. وی حلاج را در سیر الی الله صادق میداند، اما آشکارکردن رازهای صوفیان در بین عوام، ناسپاسیاش نسبتبه استاد و مواردی ازایندست را نمیپسندد و بدفرجامی او را نتیجۀ ناسپاسی به استاد میداند.
