نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

2 استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

چکیده

امروزه در حالی شاهد گسترش جریان‌های معناگرا در داخل کشور هستیم که فرهنگ ما دارای آثاری ارزشمند در حوزۀ معنویت و عرفان است. توجه روزافزون به معنویت، برخی از پژوهشگران را بر آن داشته است تا با اشاره به تعالیم جنبش‌های نوپدید معنوی، تنها به بیان وجوه تشابهات آن‌ها با آموزه‌های عرفان اسلامی بپردازند که این امر می‌تواند تبعات جدی به‌دنبال داشته باشد. این پژوهش با درنظرگرفتن این مسئله و با هدف نشان‌دادن وجوه افتراق تعالیم جریان‌های معناگرا با عرفان و معنویت اسلامی، تعالیم اشو را که بنیان‌گذار یکی از جنبش‌های نوپدید معنوی است مطالعه می‌کند و دیدگاه او را دربارۀ وجود خداوند، امکان و راه‌های شناخت او که همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر بوده است، مشخص می‌سازد. همچنین تعالیم او در این حوزه را با آموزه‌های مولانا به‌عنوان یکی از نمایندگان راستین عرفان و معنویت اسلامی مقایسه می‌کند تا وجوه افتراق دیدگاه او را با دیدگاه عارفان مسلمان نشان دهد. نتایج این تحقیق، تفاوت بنیادین دیدگاه اشو و مولانا در این حوزه را آشکار می‌سازد. انسجام‌نداشتن دیدگاه او دربارۀ وجود خداوند و نیز برداشت متفاوت او از مفاهیمی مانند عشق، آزادی و شناخت خویشتن به‌عنوان راه‌های شناخت خداوند در مقایسه با آموزه‌های مولانا مؤید این گفتار است. به‌نظر می‌رسد این امر از خاستگاه فکری متفاوت این دو صاحب‌نظر نشئت گرفته است؛ چرا که برخلاف اشو که آشکارا به انکار ادیان الهی می‌پردازد، اعتقادات مولانا ریشه در آموزه‌های دین اسلام دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Image of God in the Thoughts of Osho: Contrasting His Teachings with Rumi’s

نویسندگان [English]

  • Mahboobeh Asadi 1
  • Hamid reza Alavi 2
  • Morad Yari Dehnavi 3

1 PhD Candidate of Educational Sciences, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran

2 Professor of Educational Sciences Department, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran

3 Assistant Professor of Educational Sciences Department, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran

چکیده [English]

While Iranian culture has long enjoyed valuable works in the field of spirituality and mysticism, currently, we are witnessing the spread of new religious movements. Increasing attention to spirituality has led some researchers to focus exclusively on the similarities between the teachings of the nascent spiritual movements and those of Islamic mysticism, which could have serious consequences. Taking that into consideration, and with the aim of depicting the conflicts between the teachings of the new religious movements and Islamic spirituality and mysticism, the present study addresses Osho’s teachings, as the founder of one of the nascent spiritual movements, and examines his views regarding the existence of God and the possibility and ways of knowing Him, as the most important concern of humankind. To illustrate the dissimilarities between his viewpoints and those of Muslim mystics, his teachings in this field are also compared with Rumi’s, as one of the true representatives of Islamic mysticism and spirituality. The findings of this research reveal fundamental differences between the views of Osho and Rumi’s. Lack of coherence in his view of the existence of God, as well as his different perceptions of notions such as love, freedom, and self-knowledge as ways of knowing God, which stand in contrast with the teachings of Rumi, support this issue. This seems to be due to their different origins of thoughts because unlike Osho that clearly denies the divine religions, Rumi's beliefs are rooted in the teachings of Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theology
  • New Spiritual Movements
  • Islamic spirituality
  • Osho
  • Rumi
ارشد­ریاحی، علی و زینب فرهادی. (1391). «نقدی بر خداشناسی اُشو». معرفت ادیان. س 4. ش 13. صص 85-104.
اُشو. (1380). بلوغ: مسئولیت خودبودن، خودپذیری و دگرشدن. ترجمۀ مرجان فرجی. فردوس. تهران.
ــــ. (1380). خلاقیت: آزادسازی نیروهای درون. ترجمۀ مرجان فرجی. چاپ دوم. فردوس. تهران.
ــــ. (1380). شهامت: لذت زندگی مخاطره­آمیز. ترجمۀ خدیجه تقی­پور. چاپ دوم. فردوس. تهران.
ــــ. (1382). الماس­های اُشو. ترجمۀ مرجان فرجی. چاپ چهارم. فردوس. تهران.
ــــ. (1381). راز 2. ترجمۀ محسن خاتمی. چاپ دوم. فراروان. تهران.
ــــ. (1382). راز 1. ترجمۀ محسن خاتمی. چاپ چهارم. فراروان. تهران.
تانگ، کریس. (1391). «نقدی بر معنویت­گرایی عصر جدید». ترجمۀ احمد شاکرنژاد. سیاحت غرب. س 10. ش 114. صص 91-95.
چیتیک، ویلیام. (1389). راه عرفانی عشق. ترجمۀ شهاب­الدین عباسی. چاپ پنجم. پیکان. تهران.
 
حمیدیه، بهزاد. (1392). «جنبش­های نوپدید معنوی: دین یا عرفان؟»، مجلۀ ادیان و عرفان، س 1. ش 1. صص 29-50.
دهباشی، علی. (1394). تحفه­های آن­جهانی. چاپ سوم. سخن. تهران.
زمانی، کریم. (1393). شرح جامع مثنوی معنوی. چاپ بیست­ودوم. اطلاعات. تهران.
زمانی، کریم. (1394). شرح کامل فیه مافیه. چاپ پنجم. معین. تهران.
شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1395). غزلیات شمس تبریز. چاپ هشتم. سخن. تهران.
طباطبایی، سیدحسن. اشرفی، علی و ایرج شهبازی. (1394). «موانع معرفت در مثنوی». نشریۀ ادبیات عرفانی. س 7. ش 13. صص 115-141.
قراملکی­فرامرز، احد و اسماعیل زارعی حاجی­آبادی. (1386). «شناخت خدا از دیدگاه مولانا». پژوهش­های فلسفی ـ کلامی. س 8. ش 31-32. صص 259-277.
کیانی، محمدحسین. (1388). «مؤلفه­های معنویت نوپدید». کتاب نقد. س 11. ش 50-51. صص 109-158.
کاکاوند قلعه­نویی، فاطمه و محمد­علی گذشتی. (1395). «بررسی وجوه مشترک آموزه­های مولوی و اُشو». ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. س 12. ش 42. صص 237-256.
کمپانی زارع، مهدی. (1396). خدا به روایت مولانا. چاپ دوم. نگاه معاصر. تهران.
مصباحی جمشید، پرستو. سرمدی، محمدرضا. فرج­الهی، مهران. میردامادی، سیدمحمد و زهره اسماعیلی. (1395). «وضعیت عقل، دین و علم در عصر پست­مدرن و ملاحظات آن در تربیت معنوی با رویکرد انسان­شناسانه». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. س 24. ش 33. صص 95-126.
وست، ویلیام. (1393). روان­درمانی و معنویت. ترجمۀ شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن. چاپ چهارم. رشد. تهران.
وکیلی، هادی و آزاده مدنی. (1389). اُشو از واقعیت تا خلسه. چاپ دوم. کانون اندیشۀ جوان. تهران.
همایی، جلال­الدین. (1393). مولوی­نامه. زوار. تهران.
هینلز، جان. (1393). فرهنگ ادیان جهان. ترجمۀ گروه مترجمان. چاپ دوم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. قم.