نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
عضو شورای علمی مرکز اسناد فرهنگی آسیا - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
احتمالاً اصل و مبدأ تعزیه یا شبیه را باید در آیینهای پیش از اسلام واکاوی کرد که پس از اسلام، با الهام از فاجعۀ کربلا بهعنوان یک نمایش دینی نمود یافت و در دور تکاملی، اشخاص و قصههای دیگری نیز به آن افزوده شد. نسخۀ تعزیه/شبیه «حسین بن منصور حلاج» یکی از این دگردیسیهای مضمونی تعزیه است که در آن، نطفۀ شمس تبریزی از خون کشتۀ حسین بن منصور حلاج بسته میشود. شخصیتهای اصلی این اثر، حسین بن منصور حلاج، شمس تبریزی، ملای روم (مولانا) و دختر و همسر وی هستند. این مقاله ضمن بررسی شخصیت و ساختار قصهپردازی و روایت در تعزیه/شبیه حلاج، به علل این دگردیسی مضمونی میپردازد. مطابق یافتهها، شمس در روایتی جدید و اسطورهای، فرزند دختر مولانا و وجه دیگر شخصیت حلاج است و نویسندۀ بینام این نسخۀ تعزیه که با زیست و اندیشۀ این سه عارف بزرگ (حلاج، شمس و مولانا) آشنا بوده، روایتی اسلامی-شیعی و اسطورهای از آن ارایه داده است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Time is Needed for Blood to Change to Milk (Shams Tabrizi's Birth from the Blood of Hossein Ibn Mansour Halaj in One Ta’zieh Script)
نویسنده [English]
- Mohammad Najari
A Member of Scientific Council of Asian Cultural Documentation Center for Unesco-Tehran
چکیده [English]
The origin of Ta’zieh (replication of tragic events) could be traced in Pre-Islamic rituals. It appeared after Islam as a religious play, out of inspiration from the tragedy of Karbala, and some characters and stories were added to it in its evolutional process. Ta’zieh script of “Hossein Ibn Mansour Halaj” is one of these conceptual metamorphoses of Ta’zieh in which the embryo of Shams Tabrizi is formed from the blood of the executed Hossein Ibn Mansour Halaj. The main characters of this work are Hossein Ibn Mansour Halaj, Shams Tabrizi, Mowlana Rumi, his daughter and wife. This paper explicates the reason for this conceptual metamorphosis by analyzing the characterization, storytelling and narration in Halaj Ta’zieh. The research findings show that Shams, in a new narration, is the offspring of Mowlana’s daughter and another aspect of Halaj character. The anonymous author of this Ta’zieh script has depicted an Islamic-Shiite and mythological narration representing his familiarity with the life and thoughts of these three great mystics (Halaj, Shams and Mowlana).
کلیدواژهها [English]
- Hossein Ibn Mansour Halaj
- Shams Tabrizi
- Mowlana
- Ta’zieh
- Dramatic Narration