نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسندۀ مسئول).

چکیده

اگرچه عرفان به‌تمامی معرفت و شناخت است، از آنجا که این مکتب فکری ابعاد مختلفی دارد، شناخت به معنای دریافت و وصول به حقیقت، بخشی از راه اتصال به حقیقت است. این پژوهش به تبیین شناخت به این معنا و همچنین راه‌ها و مراتب آن از منظر روزبهان بقلی فسایی شیرازی می­پردازد. مسئلۀ اصلی این پژوهش، تبیین معرفت به‌عنوان هدف غایی عارف، انواع و مراتب آن، روش‌های رسیدن به آن، مقدمات و آثار و نتایج آن در مشرب عرفانی این عارف بزرگ قرن ششم هجری است. روش تحقیق در این گفتار، اسنادی کتابخانه‌ای و از نوع توصیفی- تحلیلی است. ارائۀ نظریات روزبهان دربارۀ معرفت، تقسیم‌بندی صاحبان معرفت به سه نوع عوام و خواص و خاص الخاص، بررسی انواع و مراتب معرفت، مقدمات و آثار و ثمرات آن از نوآوری‌های این پژوهش است. در نظر این عارف بزرگ، چهار عنصر نفس، روح، عقل و قلب دستگاه‌های دریافت و وصول به حقیقت‌اند، اما هریک از این چهار عنصر، ساحتی از معرفت را درمی‌یابند که در ساحت تجلی حق، این همه را به دست قادر حق بسوزاند و آمادۀ جذبه‌ای شود که توسط حق او را در بر می‌کشد و به ساحت حضور می‌برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition in Mystical Disposition of Ruzbihan Baqli

نویسندگان [English]

  • Elham Tamaddon 1
  • Mohammad Reza NasrNasr Isfahani 2

1 PH.D Student of Mystical Literature, Isfahan University, Isfahan, Iran

2 Associate Professor, Persian Language and Literature Department, Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Although mysticism is all recognition and insight, yet, since this school of thought enjoys different aspects, recognition which means receiving and reaching the reality is considered part of joining the reality. Conceived thus, this study attempts to clarify recognition, its ways, and orders from the viewpoint of Ruzbihan Baqli Fasayee Shirazi. The main problem addressed is clarifying recognition as the final purpose of the mystic, its types and orders, methods of reaching, prerequisites, impacts and results in the mystical disposition of this great mystic of the sixth century (AH). The adopted research method is library-documentary and descriptive–analytical. Presentation of Ruzbihan’s viewpoints on recognition, classification of mystics into three groups of lay people, elites, and special elites, investigation of the types and orders of recognition, its prerequisites, impacts and results are the innovations of this study. From the viewpoint of this great mystic, four elements of self, soul, reason, and heart are the apparatuses for receiving and reaching the reality. However, each one of these four elements fathoms one facet of recognition which in His glorious manifestation burns all this by the capable hands of God and becomes prepared for a spiritual attraction (jazbeh) from God to be absorbed and taken to His presence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystic Knowledge
  • Ruzbihan Baqli
  • The purpose and Ultimate Objective of the Mystic
  • Recognition Orders
قرآن کریم. (1383). ترجمۀ حسین انصاری. نشر اسوه. قم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1389). دفتر عقل و آیت عشق. چاپ دوم. طرح نو. تهران.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله. (1388). ترجمۀ شرح نهج‌البلاغه. ترجمۀ غلامرضا لایقی. نیستان. تهران.
ارنست، کارل. (1383). روزبهان بقلی. ترجمۀ کورس دیوسالار. امیرکبیر. تهران.
استیس، و.ت. (1379). عرفان و فلسفه. چاپ پنجم. سرو. تهران.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی. دانشگاه تهران. تهران.
روزبهان بقلی، ابی نصر. (1382). شرح شطحیات. چاپ چهارم. طهوری. تهران.
ــــــــــــــــــــــ . (1366). عبهرالعاشقین. چاپ سوم. منوچهری. تهران.
ــــــــــــــــــــــ . (1393). کشف‌الاسرار و مکاشفات­الانوار. ترجمۀ مریم حسینی. چاپ اول. سخن. تهران.
ــــــــــــــــــــــ . (1381). رسالۀالقدس. یلدا قلم. تهران.
ــــــــــــــــــــــ . (1426ه.ق). مشرب­الارواح. تصحیح کیالی عاصم ابراهیم. نشر دارالکتب العلیه. بیروت.
سجادی، سید ضیاءالدین. (1366). سیری در اندیشه و شناخت. پاژنگ. تهران.
سعدی، مصلح الدین. (1388). بوستان. تصحیح عزیزالله علی­زاده. فردوس. تهران.
سیدان، الهام. (1393). «مبانی نظری مراحل سیر و سلوک در مشرب الارواح روزبهان بقلی». ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. سال ششم. ش 11. صص 123-152.
غزالی، محمد بن محمد. (1351). احیاء علوم الدین. ترجمۀ مؤیدالدین محمد خوارزمی. به کوشش حسین خدیو جم. علمی و فرهنگی. تهران.
قمی، شیخ عباس. (1385). مفاتیح‌الجنان. انتشارات بضغه الرسول. قم
کلینی، ابویعقوب محمد. (1348). اصول کافی. ترجمه و شرح سید قاسم رسولی. انتشارات مسجد چهارده معصوم. تهران.
مجلسی، محمدباقر. (1404 هـ . ق). بحارالانوار. مؤسسۀ الوفاء. بیروت.
مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی. (1380). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون. پیمان. تهران.
میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1391). «عرفان عملی و نظری یا سنت اول و دوم عرفانی». گوهر گویا. سال ششم. ش 2. صص65-76.
میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر و راضیه حجتی زاده. (1392). «جایگاه عشق در مبانی سنت‌های اول و دوم عرفانی». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناسی، سال نهم، ش 30. صص 134-150.
واعظ کاشفی سبزواری، حسین. (1386). لب لباب مثنوی. تصحیح و تعلیق عبدالکریم سروش. مؤسسۀ فرهنگی طاها. تهران.