نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در نظریة نشانه‌شناسی دیداری پساگرماسی، عناصر صوری گفتمان به محتوایی باز می‌گردد که نظیر آن محتوا در ساحت نشانه‌شناسیک جهان طبیعی حضور دارد؛ پس می‌توان به وابستگی متقابل میان زبان و ادراک جهان قائل شد. آن چه این پیوستگی را ممکن می‌سازد، وجود واسطه‌ای به نام جسم است. در نتیجه، از یک سو، فرآیند معنادهی برخاسته از زبان در اختیارمان است و از دیگر سو، ادراکی است که از واکنش حسی به پدیده‌های جهان حاصل می‌شود. این مقاله در نظر دارد با اتکا به بعد حسی ـ ادراکی موجود در تصویرهای دیداری مکاشفه‌های روزبهان و با کاربست نظریه نشانه‌-معناشناسی فونتنی و گرماس،سه عامل اساسی را در فرایندهای دیداری، شامل دامنه نوع ادراکات حسی، نقش ادراک حسی و جایگاه جسمانه در شکل‌گردانی پدیدارهای دیداری در کشف‌الأسرار و مکاشفات‌الأنوار تبیین کند. حاصل پژوهش در مورد نخست، حکایت از وجود دو طیف کمی-شناختی و کیفی- عاطفی در این اثر دارد؛ که البته، طیف نخست، به جهت گسترده بودن فضای تجربة عرفانی و ابهام و رازوارگی آن بر صراحت و فشردگی طیف دوم غلبه دارد. در مورد دوم، پیوند میان ادراک عارف با دو عامل موقعیت (گونه‌های مختلف دیدن) و ذهنیت (باورها، سلائق) موجب درنگ در روند تکوین و روایت مشاهدات و خلق تصویرهای هنری در آن می‌شود. شکل‌گردانی مبیّن اهمیت جسمانه در جریان تجربه و دیدار است و به ایجاد هنجارگریزی در تصویرها و زبان عارفانه مبتنی برمقام تشبیه نزد روزبهان می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semiotic Analysis of Perception & visual Phenomenons In Kash-al-Asrar&Mokashefat-al-AnvarOfRuzbehan

نویسندگان [English]

  • Razieh Hojatizadeh
  • Elham Sayedan

Assistant Professor of Persian Language and Literature, Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Due to the perceptual theory of Greimas, formal elements of discourse refer to a content which has no example in semiotic level of natural world. So it could be assumed the existence of a reciprocal relation between language & perception of the world. What makes this relation possible is the presence of a medium, named corpse. Hence, we recognize in one hand, the process of semiosis issue from linguistic system, & in other hand, we apprehend the perception which is formed by sensitive reaction into the phenomenons of natural world. Structural schema of "perception" gives meaning to the visual objects. Relation between subject & exterior context takes place through the process of this act of perception. This article intends to describe the ambivalent situation of "perception" in performing apocalyptical events of Ruzbehan. The results confirm that based on generating extension & intension, author creates during the revelation experience, a tension in his language. That, in turn, leads to a variety of visual elements as well as to the fluidity of signs. In context of mystical experience, Beliefs & desires of spectator affect on perceptual structure of this experience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Proper Corpse
  • Perception
  • Semiosis
  • Semiotics
  • Tension
-     رنهایم، رودولف. (1389). هنر و ادراک بصری. ترجمه مجید اخگر. سمت. تهران.
-     بابک معین، مرتضی. (1394). معنا به‌مثابۀ تجربۀ زیسته: گذر از نشانه‌شناسی کلاسیک به نشانه‌شناسی با دورنمای پدیدارشناختی. با مقدمۀ اریک لاندوفسکی. سخن. تهران.
-     بصائری، سلمان و محمد خزائی. (1392). «جلوه‌های استعاره در نظام نشانه‌ای دیداری پوسترهای عاشورایی». نقد ادبی. س 6. ش 22. صص 49- 65.
-     چپردار، نیما. (1394). «گفتاری در پدیدارشناسی ادراک و بدن». فصلنامۀ روان­شناسی تحلیلی- شناختی. ش 22. صص 13- 20.
-     روزبهان بقلی، ابومحمد بن ابی نصر. (1374). شرح شطحیات. تصحیح هانری کربن. چ سوم. طهوری. تهران.
-     ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1381). رسالة القدس. به کوشش جواد نوربخش. چ دوم. قلم. تهران.
-     ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1393). کشف‌الاسرار و مکاشفات الانوار. تصحیح و ترجمۀ مریم حسینی. سخن. تهران.
-     شعیری، حمیدرضا. (1391). نشانه- معناشناسی دیداری: نظریه‌ها و کاربردها. سخن. تهران.
-     شعیری، حمیدرضا و حسینعلی قبادی. (1388). «معنا در تعامل متن و تصویر: مطالعۀ نشانه- معناشناختی دو شعر دیداری از طاهره صفارزاده». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی. س 6. ش 25. صص 39- 70.
-     غریب­حسینی، زهرا و دیگران (1390). «مکاشفه در اندیشۀ ابن­عربی». کاوش‌نامه. ش 23. صص 61- 88.
-     غزالی، محمد. (1386). احیاء علوم الدین. ترجمۀ مؤیدالدین خوارزمی. تصحیح حسین خدیوجم. ج 3. علمی و فرهنگی. تهران.
-     ــــــــــــ . (1383). کیمیای سعادت. تصحیح حسین خدیوجم. دو جلدی. علمی و فرهنگی. تهران.
-     کاکایی، قاسم و عباس احمد سعدی. (1387). «ماهیت مکاشفه از دیدگاه صدرالمتألهین». اندیشۀ نوین دینی. س 4. ش 15. صص 43- 66.
-     کهوند مریم و شهاب‌الدین عادل. (1390). «فرهنگ دیداری و مفهوم دیدن». نامۀ هنرهای تجسمی. ش 8. صص 5- 18.
-     ویتگنشتاین، لودویگ. (1380). پژوهش‌های فلسفی. ترجمۀ فریدون فاطمی. مرکز. تهران.
 
-        Atharinikazm, Marzieh. (2006). Vision, Passion, Point de vue: unemodèlesémiotique chez Paul Valéry. Thèse de doctorat. Univrsité de Paris 8. Paris.
-        Bachelard, Gaston. (1993). La Poétique de la Rêverie. PUF. Paris.
-        Bordron, Jean- Francois. (2002). ‘Perception & Enonciation, Dans L'expérience Gustative’. In Henault, Anne (sous la dir.). Questions de sémiotique. PUF. Paris.
-        Dikovitskaya, M. (2005). Visual Culture: The Study of the Visual Culture after the Cultural Turn. MIT Press. Cambridge.
-        Fontanille, J. (1999). Sémiotique & Litérature. PUF. Paris.
-        Fontanille, J., Zilberberg, Claude. (1998). Tension & Signification. Mardaga. Belgique.
-        Greimas, A. J., Fontanille, J. (1991). Semiotique des Passions, Des Etats des Choses aux Etatsd'Ame. Seuil. Paris.
-        Greimas. (1987). De L'imperfection. Périgueux. P. Fanlac.
-        Lester, P. M. (2011). Visual Communication Images with Messages. 5th Edition. Wadsworth. Boston.
-        Ouellet, P. (2000). Poétique du regard, Literature, Perception, indentité, Limoges: PULIM.
-        Merleau-Ponty, Maurice. (1964). L'oeil etl'esprit. Gallimard. Paris.