نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران،ایران

چکیده

سنایی با بهره‌گیری از کیفیت‌های تصویری و ترکیبی حروف الفبا در دیوان خود اشعار بسیار زیبایی سروده است. به‌کارگیری نظریّه‌ای فراگیر در مطالعه این سروده‌ها که زمینه‌های فرهنگی هنر سنایی را پوشش دهد و نتیجه‌ای فراخور یک پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی است آشکار. در مقاله حاضر، نگارنده بر پایه آرای چارلز سندرس پیرس به نشانه‌شناسی نگرش‌های الفبایی سنایی می‌پردازد و همه سروده‌های حروفی او را گزارش می‌کند. نظریّه نشانه‌شناسی پیرس با دانش نقد بلاغی رایج در زبان فارسی پیوند تنگاتنگی دارد، امّا از توانش تفسیری بالاتری در مقایسه با آن برخوردار است و رسیدن به نتیجه‌ای علمی‌تر را میسّر می‌کند. در این پژوهش، سه‌گانه‌های مشهور شمایل، نمایه و نماد پیرس و فرآیند تکامل نشانگی آن‌ها در دیوان سنایی پژوهیده شده است. فرآیندهای نشانگی متفرّد، خطّی و متداخل، سه‌گونه سیر نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی هستند که نگارنده آن‌ها را از یکدیگر بازشناخته است. نگارنده در پایان نتیجه می‌گیرد که نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی، دارای نسبت بسیار آسان با موضوع و تفسیر خود است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The investigation of semiosis of alphabetic letters in Sansyi’s Divan

نویسنده [English]

  • Morteza Hiedari

Faculty Member of Persian Language and Literature Department Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

  The Exploration of Semiosis of Aalphabetic Letters in Sanāeī’s Divan   Morteza Heidari[1]                Received: 02/07/2014 Accepted: 22/04/2015     Abstract Sanaei versifies exquisite poems by applying pictorial and compound qualities of alphabetic letters in his Divan. A comprehensive theory that may cover the cultural background of Sanaei’s art and which is able to enfold an inclusive understanding, is an obvious need for studying these qualities. In the present article, the author deals with semiotics of Sanaei’s literal attitude and explains all of his literal poems. The Pierce semiotics theory has a very close relationship with the prevalent rhetorical criticism in Persian language, while it also encompasses a higher interpretative potentiality and helps us reach a more intricate conclusion. In this research, Pierce’s icon, index, symbol, and well known triad and their semiotic transformative process in Sanaei’s Divan are explored. The singular, lineal and involved semiotic processes are the three forms that the author differentiates. The findings show that semiosis of letters of the alphabet in Sanaei’s Divan, has a very easy attribute to its object and interpretation.   Keywords: semiotics, Charles Sanders Pierce, Sanaei, letters of alphabet.
[1] Assistant Professor, Persian language and literature; Payam-e-Noor University. Mortezaheydari.58@gmail.com  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics
  • Charles Sanders Peirce
  • Sansyi
  • Letters of Alphabet
-        احمدی، بابک. (1388). از نشانه­های تصویری تا متن. چ 8. مرکز. تهران.
-        استم، رابرت. (1383). مقدمه­ای بر نظریة فیلم. گروه مترجمان به سرپرستی احسان نوروزی. چ 1. سورة مهر. تهران.
-        اکو، امبرتو. (1389). نشانه­شناسی. ترجمة پیروز ایزدی. چ 2. ثالث. تهران.
-        الام، کِر. (1392). نشانه­شناسی تئاتر و درام. ترجمة فرزان سجودی. چ 5. قطره. تهران.
-        چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه­شناسی. ترجمة مهدی پارسا. چ 3. تهران. سورة ­مهر. تهران.
-     حاجیان­نژاد، علی­رضا. (1380). «نوعی تشبیه در ادب فارسی (تشبیه حروفی)». مجلة دانشکدة زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران. زمستان. صص 387- 402.
-     حیدری، مرتضی. (1387). تشبیهات حروفی (نگرش حروفی) در دیوان شاعران تا قرن هشتم هجری. پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة ادبیات فارسی و زبان­های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
-        دینه­سن، آنه­ماری. (1389). درآمدی بر نشانه­شناسی. ترجمة مظفر قهرمان. چ 4. نشر پرسش. تهران.
-     ذوالفقاری، محسن و علی­اکبر کمالی­نهاد. (1392). «کارکردهای هنری و تصویری حروف در شعر (با تأکید بر شعر خاقانی)». مجلة فنون ادبی. سال 5. ش 2 (پیاپی 9). صص 66 ـ 49.
-        ساسانی، فرهاد. (1389). معناکاوی: به سوی نشانه­شناسی اجتماعی. چ 1. علم. تهران.
-        سجودی، فرزان. (1388). نشانه­شناسی: نظریه و عمل. چ 1. علم. تهران.
-        سجودی، فرزان.  (1393). نشانه­شناسی کاربردی. چ 3. علم. تهران.
-        سنایی، مجدود بن آدم. (1341). دیوان. به اهتمام مدرس رضوی. کتابخانة ابن سینا. تهران.
-        شعیری، حمیدرضا و ترانه وفایی. (1388). راهی به نشانه- معناشناسی سیال. چ 1. علمی و فرهنگی. تهران.
-        کابلی، پال و لیتزا یانتس. (1391). نشانه­شناسی. ترجمة محمد نبوی. چ 1. پردیس دانش. تهران.
-        کالر، جاناتان. (1390). در جستجوی نشانه­ها. ترجمة لیلا صادقی و تینا امراللهی. چ 2. علم. تهران.
-        گیرو، پیر. (1387). نشانه­شناسی. ترجمة محمد نبوی. چ 3. آگه. تهران.
-        مکاریک، ایرنا ریما. (1388). دانشنامة نظریه­های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. چ 3. آگه. تهران.
-       یوهانسن، یورگن دینس و سوند اریک لارسن. (1388). نشانه­شناسی چیست. ترجمة علی میر­عمادی. چ 2. ورجاوند. تهران.
-        Abrams, M.H. and Harpham, Geoffrey Galt. (2009). A Glossary of Literary Terms. Wadsworth Cengage Learn-ing. Boston.
-        Brown, Keith. ed. (2004). Encyclopedia of Language and Linguistics. Elsevier. Amsterdam.
-        Bussmann, Hadumod. (2006). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. Translated and edited by: Gregory Trauth and Kerstin Kazzazi. Routledge. London and New York. This edition published in the Taylor & Francis e-Library, 2006.
-        Coyle, Martin et al. eds. (1993). Encyclopedia of Literature and Criticism. University of Wales. Cardiff.
-        Crystal, David. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th Edition. Blackwell Publishing. Singapore.
-        Cudden, J.A. (1999). Dictionary of Literary Terms & Literary Theory. 4th Edition. Penguin Books.
-        Carter, David. (2006). Literary Theory. Pocket Essentials. Herts.Education Limited.
-        Green, Keith and LeBihan, Jill. (1996). Critical Theory and Practice. Routledge. London and New York.
-        Jakobson, Roman. (1980). The Framework of Language. Michigan studies in the humanities.
-        Malmkjær, Kirsten, ed. (2002). The Linguistic Encyclope-dia. Routledge. London and New York.
-        Peirce, C.S. (1932). Collected Papers. Harvard University Press. Cambridge.
-        Quinn, Edward. (2006). Dictionary of Literary and Thematic Terms. Second Edition. Facts on File. New York.
-        Strazny, Philipp. ed. (2005).Encyclopedia of linguistics. Vol. 1. Fitzroy Dearborn. New York & Oxon.
-        Tyson, Lois. (2006). Critical Theory Today. 2nd Edition. Routledge. London & New York.
-       Wolfreys, Julian, et al. (2006). Key Concepts in Literary Theory. Second edition. Edinburgh University Press.