نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

2 استادیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

چکیده

سماع، اصطلاحی است که از زمان رشد عرفان در ایران در آثار صوفیانه درباره آن سخن گفته شده است.بسیاری از عارفان متشرع یا علاقه چندانی به سماع نشان نداده‌اند و یا برای آن شرایط سختی قایل شده‌اند.در مقابل، بسیاری از عارفان نیز سماع را وسیله‌ای برای جذب واردات قلبی از جانب محبوب دانسته و شرایط آن را ذکر کرده‌اند.از آغاز تا قرن پنجم(هـ ق) تفکر و رفتار صوفیانه در ذهنیت جامعه ایرانی در حال شکل‌گیری و نمو بود؛ از این‌رو دیدگاه نویسندگان کتاب‌های تئوریک صوفیانه در این دوره بر عرفان دوره‌های بعد تأثیر فراوان گذاشت.در این مقاله نظر نویسندگان مهم این دوره درباره سماع و شرایط آن در تصوف بررسی شد تا روشن شود انجام سماع در آن دوره چگونه و با چه شرایط و اعتقاداتی در تصوف رواج داشت.به این منظور پس از ذکر مقدماتی در زمینه سماع، بررسی و تحلیل بحث سماع تا قرن پنجم(هـ ق) انجام شد.اساسِ این پژوهش بر نظر نویسندگانی است که چارچوب متصوفه به کتابهای نظریِ آن‌ها وابسته بوده است.در پایان روشن شد تا قرن پنجم هنوز پایکوبی در مجالس سماع چندان جایگاهی نداشته و تا آن زمان منظور متصوفه از سماع تنها گوش دادن به آواز و شعر و خرقه کردن جامه و بیخود شدن و فریاد زدن و نوعی حرکت بوده است نه بیش‌تر از آن.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Position of “Sama” in the Mystical Texts before the Fifth Century AH

نویسندگان [English]

  • Mosstafa Malek Paein 1
  • Sayyed Mahdi Rahimi 2

1 PhD Student of Persian Language and Literature, Birjand University, Iran

2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Birjand University, Iran

چکیده [English]

Sama (Spiritual ecstasy) is a term which has been negotiated since the development of mysticism in Iran in works of Sufis. Many canonist theosophists and Sufis did not show significant interest in it or assumed very difficult prerequisites for that. In contrast to these people, many other theosophists have considered it as a means to attract the hearty revelations from the Beloved and have expressed the conditions of Sama. Before the Fifth Century A.H., the theosophical thought and behavior were under development and growth among Iranian people; therefore ideas of authors in Sufi theoretical books had greatly affected   mysticism in later periods.
In this article, the main authors’ opinions about Sama and its codition in Sufism are studied to find out how and on what conditions and what beliefs Sama was practiced in Sufism of that period. For this purpose, after giving an introduction upon Sama, it is analyzed in Sufi texts before the fifth century AH. This study is based on the opinions of the theoretical books of Sufi authors who have been associated with the basis of Sufism. At the end it is clarified that stomp had no place in the Sama meetings before the fifth century and up to that time, Sufism in Sama meant just listening to the songs and poems and tearing clothes, shouting, moving and ecstasy.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Mysticism
  • Sama
  • Sharh-e-Ta-arrof
  • Al-loma
  • al-Kashf-al-Mahjub
  • al-Risala al-Qoshayryya
  • Kimia-e -Sa-adat